Page 120 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

4 Najprostszy układ hamulca samochodowego jest złożony z dwóch
cylindrów hydraulicznych (tłoków) połączonych przewodem, w którym
znajduje się specjalny płyn. Gdy kierowca naciska na pedał hamulca, to na
mały tłok układu działa pewna siła powodująca wzrost ciśnienia płynu
hamulcowego. Wtedy na tłok o dużej powierzchni, który znajduje się przy
tarczach hamulcowych koła samochodowego, działa o wiele większa siła.
Oceń prawdziwość podanych zdań.
A. Odległość, na jaką przesuwa się mały tłok podczas hamowania,
jest większa niż odległość, na którą przesuwa się duży tłok.
B. Podczas hamowania gwałtownie rośnie gęstość płynu hamulcowego.
C. Siła działająca na duży tłok układu hamulcowego jest tyle razy większa
od siły działającej na mały tłok, ile razy powierzchnia dużego tłoka jest
większa od powierzchni małego tłoka.

5 Oblicz siłę wyporu działającą na szklany sześcian o boku 2 cm, całkowicie zanurzony w nafcie. Odszukaj w tablicach
potrzebne dane.

6 Po morzu pływa góra lodowa. Oblicz, jaka jej część wystaje nad powierzchnię wody. Przyjmij, że gęstość lodu wynosi
900 kg 3 , a wody 1000 kg 3 .
m
m
7 Siłomierz, na którym zawieszono ciało całkowicie zanurzone w nafcie, wskazał 36 N, a po wyjęciu ciała z nafty wskazał
40 N. Oblicz:
g
a) siłę wyporu, jaką nafta działa na ciało (d n = 0,8 cm 3 ),
b) objętość zanurzonego ciała,
c) gęstość substancji, z której zbudowane jest to ciało.
8 Zaplanuj i wykonaj doświadczenie. Zanurzaj prostopadłościan (lub długi walec) o wysokości d stopniowo w wodzie
do momentu, aż jego górna krawędź znajdzie się pod powierzchnią wody. Narysuj wykres zależności siły wyporu
od głębokości zanurzenia.

9 Odszukaj w internecie informacje na temat nurka Kartezjusza. Spróbuj wykonać ten przyrząd i wyjaśnij zasadę jego
działania za pomocą poznanych praw fizycznych.

10 Przeczytaj uważnie tekst i wykonaj polecenia.

Rzeki to naturalne cieki wodne mające ukształtowane koryta. Woda płynie w nich pod wpływem siły grawitacji, przy
czym przy stanach niskich lub średnich płynie korytem, zaś podczas wezbrań wychodzi z brzegów i przemieszcza się
terenem zalewowym. Szybkość wody zależy od kąta nachylenia terenu, rodzaju dna oraz brzegów, ale także od masy
spływających wód. Płynąca woda oddziałuje na brzegi, dno oraz znajdujące się w niej ciała. Żłobi koryto w głąb i wszerz,
transportuje cząstki ciał stałych oraz je osadza (proces erozji). Siła, jaką wywiera płynąca woda na ściany boczne
koryta i na dno, powoduje napór wywołany ciśnieniem hydrostatycznym oraz ciśnieniem płynącej wody. Napór ten
wzrasta wraz z głębokością oraz masą i prędkością płynącej wody i jego skutki są bardziej widoczne. Im większe są
szybkość przepływu rzeki oraz masa płynącej wody i transportowanego materiału, ale też im mniejsza jest odporność
materiału skalnego, w którym umiejscowione jest koryto rzeczne, tym erozja przebiega szybciej, następuje silne rozmycie
brzegów. W wypadku dużego wezbrania wody w rzece zdarza się, że wylewa się ona ze zwartego koryta i zalewa
tereny nadrzeczne. W skrajnych wypadkach dochodzi do powodzi, która stanowi jedną z klęsk żywiołowych. Wyrządza
szkody zarówno bezpośrednio człowiekowi, powoduje liczne straty gospodarcze, jak też narusza stan środowiska
przyrodniczego. Aby zapobiec powodzi lub ograniczyć jej skutki, podejmuje się przeciwdziałania: buduje się wały
przeciwpowodziowe, zbiorniki retencyjne, zalesia się dorzecza (w celu zmniejszenie spływu wód powierzchniowych),
tworzy się poldery zalewowe – doliny rzeczne przygotowane do zapełnienia wodami wezbraniowymi (łąki, pastwiska).
A. Wyszukaj w tekście różne zjawiska i procesy fizyczne. Postaraj się znaleźć ich jak najwięcej.
B. Jakie prawa fizyczne możesz wskazać w przeczytanym tekście?
C. Wyjaśnij, w oparciu o poznaną wiedzę fizyczną, dlaczego zaproponowano takie przeciwdziałania.
D. Co mają wspólnego powodzie z naczyniami połączonymi?

118