Page 16 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

1.3 Wielkości fizyczne i ich jednostki

Podejmij temat z Co mają ze sobą wspólnego – stopa i metr?
z Czy wszystko musi być mierzone?

z Co to jest układ SI?
z Do czego służą przedrostki?

Wielkości fizyczne i ich pomiary
W życiu codziennym, pytany o ilość, często posługujesz się niezbyt dokład-
nymi określeniami, mówiąc: mało, dużo, trochę, więcej, kilka. Cukier do
herbaty odmierzasz łyżeczką i w pytaniu „ile słodzisz?” ukryta jest ilość cu-
kru, którą chcesz mieć w herbacie. Ale łyżeczki są przecież różnej wielkości.
W fizyce język, którego używamy, musi być bardziej precyzyjny, a pytanie
„ile?” spełnia ważną rolę. Mówiąc o cukrze, możemy określić np. jego masę
czy objętość. Takie wielkości, które możemy określić w sposób ilościowy, na-
Wielkości fizyczne to cechy zwiemy wielkościami fizycznymi.
i właściwości ciała fizycznego Każda wielkość fizyczna może przyjmować różne wartości. Aby odpo-
lub zjawiska dające się wyrazić wiedzieć na pytanie: „Ile masz centymetrów wzrostu?” – musisz zmierzyć
w sposób ilościowy.
długość swojego ciała i podać liczbę wraz z odpowiednią jednostką. Przy-
kładając przymiar – przyrząd pomiarowy – sprawdzasz, ile razy przyjęta
jednostka długości, w tym przypadku 1 cm, mieści się w długości twojego
ciała. Wtedy możesz każdemu powiedzieć, jaki jest twój wzrost, a on zrozu-
mie cię doskonale, jeżeli tylko wie, co to jest długość oraz zna jej jednostkę.

Pomiar wielkości fizycznej to porównanie jej z wielkością wzorcową
przyjętą za jej jednostkę.

Międzynarodowy układ jednostek
Ciekawe!
Wiesz już, że daną wielkość fizyczną możesz wyrazić w różnych jednostkach,
W 1960 roku, uchwałą XI Generalnej
Konferencji Miar, został przyjęty znor- np. długość w centymetrach, metrach czy milimetrach. Mógłbyś ją również
malizowany układ jednostek – układ wyrazić w calach lub milach, ale jednostki te są u nas rzadko używane. Dla
SI (później modyfikowany). Siedziba wygody wszystkie państwa na świecie dążą do tego, aby używać jednako-
Międzynarodowego Biura Miar i Wag wych jednostek wielkości fizycznych w systemie dziesiątkowym. Obecnie
znajduje się w Sèvres (czyt. sewr) pod obowiązuje Międzynarodowy Układ Jednostek Miar (fr. Système in-
Paryżem. Tam też przechowywane są ternational d’unités), zwany od pierwszych liter SI, który określa jednostki
wcześniejsze, historyczne już, wzorce
metra czy kilograma. Od 20 maja 2019 r. podstawowe. W Polsce wzorcami miar zajmuje się Główny Urząd Miar
obowiązują nowe wzorce jednostek w Warszawie, w którym znajdują się m.in. zbiory dawnych przyrządów po-
układu SI. miarowych.

14