Page 49 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

W poniższej tabeli przedstawiono przykładowe masy jednostkowych obję- Ciekawe!
tości niektórych ciał stałych. Nasiona chleba świętojańskiego (gr.
keration) mają rzadko spotykaną stałą
Tabela 4. Masa jednostkowych objętości ciał stałych
masę, dlatego od wieków używano ich
do określania masy drogich kamieni.
3
3
Substancja Masa 1 m (w kg) Masa 1 cm (w g) Później wprowadzono wzorzec zbliżony
aluminium 2700 2,70 do masy tego nasienia i nazwano go ka-
ratem. Przyjęto, że karat metryczny (wyko-
cukier 1590 1,59 rzystywany w jubilerstwie) ma masę 0,2 g.
drewno dębowe (suche) 800 0,80
lód (0°C) 920 0,92

mosiądz 8500 8,50

ołów 11 400 11,40
sól kamienna 2160 2,16
srebro 10 500 10.50

szkło 2500 2,50

złoto 19 300 19,30
żelazo 7900 7,90

Jak definiujemy gęstość substancji?

Z tabeli 4. możesz odczytać, że np. masa 1 m lodu wynosi 920 kg. Na pod-
3
stawie tej informacji zapewne potrafisz powiedzieć, że masa 2 m lodu będzie
3
3
dwa razy większa, a masa 3 m lodu – trzy razy większa. Oznacza to, że wiel-
kości te są wprost proporcjonalne do siebie:
m ~ V
Zauważ, że iloraz masy i objętości dla naszego przykładu jest stały:

920 kg = 1 2 · 920 kg = 1 3 · 920 kg = const
1 m 3 1 2 m 3 1 3 m 3
masa
objętość = const
Tak jest dla lodu i dla każdego ciała zbudowanego z innej substancji. Iloraz
masy i objętości jest stały, ale ma inną wartość. Zamiast za każdym razem
powtarzać, że „iloraz masy i objętości dla danej substancji wynosi...”, tę stałą
wartość nazwano gęstością.

Gęstością danej substancji nazywamy iloraz jej masy i objętości.
Gęstość jest wielkością fizyczną, charakterystyczną dla tej substancji.
Oznaczamy ją symbolem d (od ang. density).
d = m
V

47