Page 112 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

- Atom i model budowy atomu

Atom stanowi najmniejszą cząstkę pierwiastka zdolną do samodzielnego
istnienia i niedającą się podzielić bez zmiany właściwości danego pierwiast-
e -
ka. Do dalszych rozważań przyjmiemy uproszczony model budowy atomu,
według którego każdy atom zbudowany jest z trzech rodzajów cząstek ele-
mentarnych: elektronów, protonów, neutronów. Protony i neutrony
H tworzą jądro atomowe, naładowane dodatnio, wokół którego w różnych

A. odległościach od niego, w tzw. powłokach elektronowych, krążą ujemnie
naładowane elektrony (il. 3.8). Elektrony i protony są obdarzone ładunkiem
elektrycznym równym co do wartości, ale przeciwnego znaku. Neutrony nie
są obdarzone ładunkiem. Liczba protonów w jądrze i liczba elektronów na
powłokach jest jednakowa, a więc atom jest elektrycznie obojętny.

Ładunki elementarne
Ładunek protonu nazywa się elementarnym ładunkiem dodatnim, na-
tomiast ładunek elektronu – elementarnym ładunkiem ujemnym. Masa
– 31
b. elektronu jest równa 9,1 ∙ 10 kg, a masy protonu i neutronu są około 1840
3.8 Uproszczone modele budowy razy większe (tabela 7.). Wynika z tego, że prawie cała masa atomu jest sku-
atomów – wodoru (A.) oraz tlenu (B.) piona w jego jądrze.

Tabela 7. Składniki atomu

Cząstka elektron proton neutron

Ładunek cząstki –e +e 0

Przybliżona masa cząstki wyrażona
1 m e 1840 m e 1840 m e
jako wielokrotność masy elektronu

Ładunki naelektryzowanych ciał
Mówimy, że ciała naelektryzowane posiadają określony ładunek. Najmniejszą
Ładunek elementarny (e) to ładunek
równy 1,6 · 10 C porcją ładunku ujemnego jest ładunek elektronu (–e), a najmniejszą porcją
–19
ładunku dodatniego ładunek protonu (+e). Występujące w przyrodzie ładunki
elektryczne są całkowitą wielokrotnością ładunków elementarnych.
Od nazwiska Coulomba pochodzi nazwa jednostki ładunku w układzie
1 C = 6,25 · 10 elektronów (ładunków SI – 1 kulomb (1 C).
18
elementarnych) Dwa takie ładunki umieszczone w odległości 1 kilometra w próżni od-
działywałyby na siebie, zgodnie z prawem Coulomba, siłą o wartości 9 kilo-
niutonów (9 kN). Zgromadzenie tak wielkiego ładunku w ciele o niezbyt du-
żych rozmiarach praktycznie nie jest możliwe. Najczęściej stosujemy mniejsze
jednostki ładunku elektrycznego: 1 milikulomb (1 mC) oraz 1 mikrokulomb
(1 µC).

110