Page 201 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Podsumowanie działu 5

O O Ważne pojęcia

magnes magnes trwały magnes naturalny magnes sztabkowy magnes podkowiasty
biegun północny (N) biegun południowy (S) bieguny jednoimienne bieguny różnoimienne
siły magnetyczne pole magnetyczne linie pola magnetycznego ferromagnetyki
domeny magnetyczne namagnesowanie igła magnetyczna kompas ziemskie pole magnetyczne
zorza polarna pole magnetyczne przewodnika z prądem doświadczenie Oersteda
reguła prawej dłoni reguła Ampère’a przewodnik kołowy reguła literowa zwojnica
indukcja magnetyczna zmienne pole magnetyczne elektromagnes dzwonek elektryczny
siła elektrodynamiczna (magnetyczna) reguła lewej dłoni oddziaływanie dwóch przewodników z prądem
mierniki silnik elektryczny komutator stojan wirnik prąd stały
prąd przemienny pole elektromagnetyczne fala elektromagnetyczna źródło fali elektromagnetycznej
widmo fal elektromagnetycznych fale radiowe mikrofale światło widzialne
promieniowanie ultrafioletowe (nadfioletowe) promieniowanie X (rentgenowskie) promieniowanie gamma

O O Każdy magnes ma dwa bieguny: północny (N) i południowy (S). Bieguny różnoimienne wzajemnie się przyciągają,
a jednoimienne odpychają.

O O Magnetyt, magnesy stałe, kula ziemska wytwarzają wokół siebie pole magnetyczne. Pole magnetyczne
przedstawiamy na rysunku w postaci linii pola magnetycznego. Przyjęto, że linie te mają zwrot od bieguna północnego
do południowego.

O O Pole magnetyczne Ziemi jest podobne do pola wytwarzanego przez magnes sztabkowy. Biegun N kompasu (igły
magnetycznej) wskazuje obecnie północny biegun geograficzny i południowy biegun magnetyczny, a biegun S
kompasu − południowy biegun geograficzny i północny biegun magnetyczny.

O O Ferromagnetyki to substancje wykazujące silne właściwości magnetyczne. Znajdują się w nich bardzo małe obszary
stałego namagnesowania, zwane domenami magnetycznymi, często ułożone chaotycznie. Namagnesowanie
ferromagnetyka polega na uporządkowaniu domen magnetycznych, w wyniku czego powstaje magnes trwały.
O O Wokół przewodnika, w którym przepływa prąd elektryczny, istnieje pole magnetyczne,
w którym na igłę magnetyczną działa siła magnetyczna.

O O Igła magnetyczna ustawiona równolegle pod przewodnikiem zostaje odchylona
w taki sposób, że jeśli ustawisz prawą dłoń nad przewodnikiem tak, by wnętrze dłoni
zwrócone było do przewodnika, a cztery wyprostowane palce wskazywały kierunek
przepływu prądu, to odchylony kciuk wskaże wychylenie bieguna północnego tej igły.
O O Zwrot linii pola magnetycznego wokół przewodnika możesz również ustalić,
wykorzystując prawidłowość zwaną regułą prawej dłoni, która mówi, że jeśli
prawą dłoń ułożymy względem przewodnika tak, by kciuk wskazywał kierunek
płynącego w nim prądu, to pozostałe zgięte palce wskażą zwrot linii pola
magnetycznego.
O O W przewodniku kołowym bieguny magnetyczne możemy rozpoznać za pomocą
prawej dłoni (patrz rysunek obok), jak również za pomocą reguły literowej.

199