Page 202 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

O O Zwojnica wytwarza wokół siebie pole magnetyczne podobne do pola wytworzonego przez magnes sztabkowy.
Położenie biegunów tego pola wyznaczamy, stosując regułę prawej dłoni. Jeżeli prawą dłonią obejmiemy zwojnicę
tak, aby cztery palce wskazywały kierunek prądu elektrycznego w zwojnicy, to odchylony kciuk wskaże koniec zwojnicy,
przy którym znajduje się biegun północny powstałego magnesu.

O O Im zwojnica ma większą liczbę zwojów, tym pole magnetyczne wytworzone przez nią jest silniejsze. Pole magnetyczne
wytworzone przez zwojnicę jest tym silniejsze, im większe jest natężenie prądu przepływającego przez zwojnicę.
O O Elektromagnes to zwojnica, wewnątrz której znajduje się rdzeń ze stali miękkiej lub żelaza.

O O Siłę, z jaką pole magnetyczne działa na przewodnik z prądem, nazywamy siłą elektrodynamiczną (magnetyczną).

O O Kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej zależą od kierunku prądu płynącego w przewodniku oraz zwrotu linii pola
magnetycznego magnesu, w którym umieszczony jest przewodnik z prądem. Można go wyznaczyć za pomocą reguły
lewej dłoni: Jeżeli lewą dłoń ułożymy tak, aby jej wewnętrzna strona zwrócona była w stronę bieguna północnego
N (linie pola magnetycznego wchodzą wówczas w dłoń), a cztery wyprostowane palce skierowane były zgodnie
z kierunkiem płynącego prądu, to odchylony kciuk wskaże zwrot i kierunek siły elektrodynamicznej.

O O Wartość siły elektrodynamicznej jest wprost proporcjonalna do natężenia prądu I, do długości przewodnika
umieszczonego w polu l oraz zależy od wartości pola magnetycznego (tzw. indukcji magnetycznej B).
O O Jeśli przez dwa równolegle ułożone przewodniki płynie prąd w tę samą
stronę, to one się przyciągają. Jeśli prąd płynie w przeciwnych kierunkach,
to się odpychają.
przyciąganie odpychanie
O O Przykładami wykorzystania siły elektrodynamicznej w praktyce, czyli oddziaływania magnesów z elektromagnesami,
są mierniki prądu elektrycznego oraz silniki elektryczne.
O O Każdy silnik składa się z dwóch części, nieruchomej (stojan), którą stanowi magnes trwały lub elektromagnes, oraz
ruchomej (wirnik) – w postaci zwojnicy lub kilku zwojnic umieszczonych na żelaznym rdzeniu.
O O W silnikach energia elektryczna zamieniana jest na energię mechaniczną ruchu obrotowego wirnika.

O O Silniki, w zależności od zastosowania, zasilane są prądem stałym lub przemiennym.

O O Falą elektromagnetyczną nazywamy rozchodzące się w przestrzeni, przenikające i indukujące się wzajemnie zmienne
pola elektryczne i magnetyczne. Źródłem fali mogą być drgające ładunki elektryczne oraz prąd o zmiennym w czasie
natężeniu. Fala będzie się rozchodzić w przestrzeni nawet wtedy, gdy ustanie ruch ładunków lub zaniknie pole
inicjujące falę, aż do momentu, w którym nie zostanie pochłonięta przez jakiś obiekt.

O O Fala elektromagnetyczna może rozchodzić się w każdym ośrodku, także w próżni, w przeciwieństwie do fal
mechanicznych. Prędkość fali elektromagnetycznej w próżni wynosi około 300 000 km .
s
O O Wszystkie fale elektromagnetyczne mają taką samą naturę, a ich właściwości i zastosowanie zależą od ich długości
(częstotliwości). Do fal elektromagnetycznych należą: fale radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone,
promieniowanie widzialne, promieniowanie nadfioletowe (ultrafioletowe), promieniowanie rentgenowskie (X),
promieniowanie gamma (γ).

Częstotliwość (Hz) 10 8 10 22

Typ fale światło fale fale
promieniowania radiowe mikrofale podczerwień widzialne ultrafiolet rentgenowskie gamma

200