Page 79 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Zauważ, że w obu prezentowanych doświadczeniach kierunek drgań
cząsteczek ośrodka jest prostopadły do kierunku rozchodzenia się
fali (il. 2.16). Taką falę nazywamy falą poprzeczną. kierunek drgań

Fala podłużna

Inny rodzaj fali może powstać w powietrzu, inny w ciele stałym lub cieczy. kierunek
rozchodzenia
Aby w tych ośrodkach powstała i rozchodziła się fala, muszą zostać wprawio- się fali
ne w drgania ich cząsteczki. 2.16 Schemat fali poprzecznej

Doświadczenie 19.

Obserwujemy rozchodzenie się fali podłużnej

Niezbędne przedmioty: długa, metalowa spiralna sprężyna typu Slinky (może być plastikowa), kawałek wstążki, cienki
sznurek, dwa statywy, ewentualnie młotek
Wykonanie:
• Zawieś na kilku cienkich sznurkach przyczepionych do statywów sprężynę lub
połóż ją swobodnie na stole. Sprężyna jest modelem ośrodka, w którym zwoje
sprężyny odpowiadają cząsteczkom ośrodka.
• Przywiąż w połowie długości sprężyny wstążkę.
• Ściśnij kilka pierwszych zwojów, a następnie puść.
• Gdy sprężyna leży na stole, możesz uderzyć w nią z jednej strony młotkiem.
Doświadczenie powtórz kilka razy, gdyż zjawisko to zachodzi szybko, co
utrudnia obserwację.
Obserwacje i wnioski: Wzdłuż sprężyny rozchodzi się fala w postaci zagęszczenia i rozrzedzenia zwojów. Podobnie w innych
ośrodkach obserwujemy zagęszczenia i rozrzedzenia cząsteczek danego ośrodka. Za zagęszczeniem
następuje rozrzedzenie zwojów, ale sprężyna jako cały ośrodek nie zmienia swojego położenia.

W tym doświadczeniu kierunek drgań cząsteczek ośrodka i kieru-
nek rozchodzenia się fali były zgodne. Taką falę nazywamy falą po-
dłużną.
Możemy również podsumować nasze obserwacje stwierdzeniem, że fale
podłużne to rozchodzące się w ośrodku sprężystym zagęszczenia i rozrzedze-
nia ośrodka (il. 2.17).

kierunek
kierunek drgań rozchodzenia się
fali

2.17 Fala podłużna

77