Page 84 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Ciekawe! W skrócie
Czoło fali określa się jako linię lub po-
wierzchnię falową oddzielającą obszar, Falą mechaniczną nazywamy zaburzenie rozchodzące się w ośrodku
do którego fala dotarła, od obszaru, sprężystym w miarę upływu czasu. Zaburzenie to może być odkształceniem
w którym jej jeszcze nie ma. Jeśli fala jakiegoś małego obszaru ośrodka lub zmianą zagęszczenia jego cząsteczek.
rozchodzi się w przestrzeni, to w zależ- Możemy też powiedzieć, że fala mechaniczna to rozchodzące się drgania
ności od kształtu powierzchni falowej ośrodka sprężystego, przenoszące energię, bez przemieszczania się materii.
rozróżniamy fale płaskie lub kuliste. Wyróżniamy fale:
W wypadku fal płaskich czołem fali
jest płaszczyzna, a u fal kulistych – po- z poprzeczną, w której kierunek drgań ośrodka jest prostopadły do
wierzchnia kuli. Mówi się na przykład, że kierunku rozchodzenia się fali, rozchodzącą się tylko w ciałach stałych
czoło fali sejsmicznej dotarło do okre- i na powierzchni cieczy (na skutek napięcia powierzchniowego),
ślonego obszaru. z podłużną, której kierunek drgań ośrodka jest zgodny z kierunkiem
rozchodzenia się fali; fala ta rozchodzi się we wszystkich ośrodkach.

Wielkościami opisującymi falę są:

z długość fali – droga, którą przebywa fala w czasie t, gdy cząsteczka
ośrodka wykonuje jedno pełne drganie; o taką drogę przemieszcza się
w tym czasie czoło fali,
z okres fali – czas, w którym fala przebywa drogę równą swojej długości,
z częstotliwość, którą możemy określić liczbą drgań ośrodka
wykonywanych w czasie 1 sekundy lub jako liczbę długości fali
mieszczących się w drodze przebytej w ciągu 1 sekundy,
z amplituda fali, która jest równa amplitudzie drgań cząsteczek ośrodka.
Fala w danym ośrodku przemieszcza się ruchem jednostajnym. Jej prędkość
rozchodzenia się obliczamy ze wzoru: v = m · ƒ

Fale po dotarciu do przeszkody odbijają się od niej tak, że kąt odbicia równy
jest kątowi padania i kąty leżą w jednej płaszczyźnie.

Czy już umiesz? Sprawdź się!

1 Wybierz poprawne uzupełnienie zdania.

bo cząsteczki ośrodka drgają,
A. przekazują energię kolejnym cząsteczkom
Fala może i przemieszczają się wraz z falą.
się rozchodzić
na duże odległości, bo cząsteczki wykonują drgania
B. i przekazują energię kolejnym cząsteczkom,
ale same nie przemieszczają się wraz z nią.

2 Fala o częstotliwości 4 Hz rozchodzi się z szybkością 4 m . Oblicz jej długość
s
i okres. Narysuj wykres zależności wychylenia tej fali od czasu.
3 Długość fali wynosi 1,5 m, a szybkość jej rozchodzenia się wynosi 3 m .
s
Oblicz okres i częstotliwość tej fali.

4 Boja unosząca się na wodzie wykonuje 20 drgań w ciągu minuty. Oblicz
szybkość, z jaką rozchodzi się fala, wiedząc, że odległość między grzbietami
fali wynosi 9 m.

82