Page 48 - geografia 6

Rozciągłość południkowa i równoleżnikowa Europy
Aby obliczyć rozciągłość geograficzną Europy, należy odczytać współrzędne geograficzne jej najdalej
wysuniętych punktów (il. 1.26). Równoleżniki wyznaczające rozciągłość południkową Europy znajdują
się na jednej półkuli, dlatego od większej wartości szerokości geograficznej trzeba odjąć mniejszą war-
tość. Południki wyznaczające rozciągłość równoleżnikową Europy leżą na różnych półkulach (wschod-
niej i zachodniej), zatem wartość obu długości geograficznych skrajnych punktów należy dodać.

Rozciągłość południkowa Europy wpływa na
to, że jednego dnia Słońce góruje na różnych wyso-
kościach nad widnokręgiem w miejscach o różnej
80°
71°N, 28°E 68°N, 68°E szerokości geograficznej. Skutkiem tego jest zróżni-
71° – 36° = 35° 68° + 9° = 77° cji także – krajobrazów (od śródziemnomorskiego
60° cowanie klimatu (patrz lekcja 2.2), a w konsekwen-

39°N, 9°W
40° na południu do tundry na północy). Innym efek-
tem rozciągłości południkowej są różnice długości
36°N, 6°W
100° dnia i nocy. Gdy latem na północnych krańcach
40°
20°
Europy panuje dzień polarny, to na południowych
80°
20°
– dzień trwa około 15 godzin, a noc blisko 9.
0° 0° 60° Rozciągłość równoleżnikowa powoduje róż-
20° 40°
nice czasu między poszczególnymi częściami konty-
20°
nentu. Kiedy na zachodnim wybrzeżu Europy jest
południe słoneczne, na jej wschodnim skraju było
1.26 Położenie oraz rozciągłość geograficzna Europy ono już ponad pięć godzin wcześniej.

W skrócie Czy już umiesz? Sprawdź!

Współrzędne geograficzne to długość 1 Podaj nazwę obiektu geograficznego, którego
i szerokość geograficzna punktu. Wskazują one punkty wyznaczające rozciągłość południkową
jednoznacznie jego położenie. to: 65°54N, 22°38E i 53°54N, 11°26E.

Rozciągłość południkowa to różnica wartości 2 Na mapie Europy (il. 1.25) wskaż po jednym
szerokości geograficznych skrajnie położonych państwie:
punktów danego obszaru – najdalej z o dużej rozciągłości południkowej (inne niż
wysuniętego na północ i na południe. Wpływa Szwecja),
ona na zróżnicowanie energii słonecznej z o dużej rozciągłości równoleżnikowej (inne
docierającej do danego obszaru. niż Ukraina),
z mające zwarte terytorium (inne niż Polska).
Rozciągłość równoleżnikowa to różnica W atlasie sprawdź, jak się te państwa
wartości długości geograficznych skrajnie nazywają.
położonych punktów danego obszaru –
najdalej wysuniętego na wschód i na zachód. 3 Jeśli planujesz podróż po kraju o dużej
Informuje ona o różnicach czasu słonecznego rozciągłości południkowej, to jakich
między skrajnymi punktami. konsekwencji możesz się spodziewać?

46

0702_881340_Geografia_6_.indd 46 04.07.2019 11:34:49