Page 49 - geografia 6

1.8 Wyznaczanie współrzędnych geografi cznych w terenie

Podejmij temat z W jaki sposób można opisać swoje położenie w terenie?
z Jakie urządzenia podają położenie naszego miejsca
na powierzchni Ziemi?

Współrzędne geografi czne na globusie i na mapie
Kiedy znajdujemy się w terenie, możemy określić położenie naszego miejsca, opisując je względem po-
bliskich obiektów. Mówimy np. na skraju lasu, nad rzeką, na skrzyżowaniu dróg, ale najprecyzyjniej wskażemy
swoje położenie, jeśli podamy współrzędne geografi czne danego miejsca, czyli punkt przecięcia
południka i równoleżnika.
Układ południków i równoleżników wyobrażony na powierzchni Ziemi lub zaznaczony na jej modelu
– globusie – tworzy tzw. siatkę geografi czną. Południki tworzące siatkę geografi czną są półokręgami,
a równoleżniki – okręgami. Natomiast układ południków i równoleżników przedstawiony na mapie
tworzy siatkę kartografi czną. Mimo że południki i równoleżniki na mapach nie zachowują kształ-
tów takich jak na globusie, to z siatki kartografi cznej na mapach możemy odczytać długość i szerokość
geografi czną lub wskazać punkt o znanych współrzędnych geografi cznych.
Do poznawania terenu służą mapy topografi czne lub turystyczne; są one bardzo szczegółowe – można
na nich odszukać pojedyncze budynki czy wolno stojące drzewa. Może być na nich narysowana siatka,
która nie przedstawia południków i równoleżników. Jest to siatka kwadratów, która pomaga oceniać od-
ległości (tzw. siatka kilometrowa – na której długość boku kwadratu odpowiada np. 1 km w terenie,
il. 1.27 A). Na mapach turystycznych lub planach miast jest często nanoszona tzw. siatka skorowidzo-
wa (il. 1.27 B i 1.27 C). Dzięki zebranym w skorowidzu nazwom obiektów oraz oznaczeniom literowym
i cyfrowym, np. A2, możemy odszukać, w którym polu mapy znajduje się dane miejsce.
P a r k
P o d z a m c z e
2
1
W ełna G. Sucha PUŁAWY Sielce Kurów Zachód 13 Kłoda Wola Mikołaja Kopernika Wysoka Brama
Pomnik
7
S12
6
382,7
874 Chrząchów 7 Przybysławska Zamek Kapituły
Końskowola 10 2 Kurów Wschód Muzeum Warmińskiej Targ Rybny Staromiejska pl. Jedności
Wisła
G. Trójniak 9 16 Kurów 8 E372 6 Nałęczów Warmii i Mazur Zamkowa Gazety Olsztyńskiej Słowiańskiej
Cisów Górny 433,0 G 824 10 6 9 1 w Olsztynie
400 Nasiłów Markuszów 874 6 A J. Lelewela A
Bochotnica 4 Klementowice 13 826 8 Grabów Okopowa
6
2
Stary
400 420,0 Golcowa 5 1 17 830 Piotrowice 13 Jana z Łajs Stare Miasto Ratusz św. Barbary
4
Kazimierz Dolny 4 4 Czesławice Stare Miasto
400 Wąwolnica Piastowska Jana Długosza
4
887 8 4 10 5 830 Podwale
H 5 Nałęczów 4 830 Łyna
G. Babia Krasna 884 824 Słotwiny Niezabitów 4 Sadurki Hugona Kołłątaja Prosta Stanisława Staszica
598,8 Karczmiska Drugie 8 Wojciechów B B
9
500 Bystra Kamienica Karczmiska Pierwsze 3 1 Mieszka I 2
B.
A. 2 Karczmiska PierwszeKarczmiska PierwszeKarczmiska PierwszeKarczmiska PierwszeKarczmiska Pierwsze 827 C.
1.27 Na mapie topografi cznej (A) znajduje się siatka kilometrowa, na mapie turystycznej (B) czy planie miasta (C) – siatka
skorowidzowa. Żadna z wymienionych siatek nie służy do odczytywania współrzędnych geografi cznych
47
0702_881340_Geografia_6_.indd 47 04.07.2019 11:34:50