Page 46 - geografia 6

Co to jest rozciągłość równoleżnikowa i południkowa?
Na podstawie położenia geograficznego można podać niektóre cechy przyrodnicze danego obszaru
(il. 1.25). Aby móc taki obszar scharakteryzować, trzeba określić różnice szerokości i długości geograficz-
nej między jego skrajnymi punktami, czyli opisać rozciągłość obszaru. Jeśli podajemy różnicę między
punktem wysuniętym najdalej na północ a punktem wysuniętym najdalej na południe, to określamy
rozciągłość południkową, a jeśli podajemy różnicę między punktem najdalej wysuniętym na wschód
a punktem najdalej wysuniętym na zachód – określamy rozciągłość równoleżnikową.
Aby podać cechy rozciągłości obiektu geograficznego, należy ocenić jego kształt. Jeśli obiekt (np. kon-
tynent, państwo, wyspa, jezioro) jest bardzo rozciągnięte ze wschodu na zachód, to ma dużą rozciągłość
równoleżnikową, a jeśli z północy na południe – ma dużą rozciągłość południkową (il. 1.25).

40° 30° 20° 10° 0° 10° 20° 30° 40° 50° 60° 70° 80°

50°
rozciągłość
południkowa

50°

rozciągłość równoleżnikowa 40°

40° Morze Ka sp ij ski e

30°

30°
10° 0° 10° 20° 30° 40° 50°
1.25 Rozciągłość południkową wyznaczają skrajne równoleżniki, między którymi leży dany obszar, a rozciągłość
równoleżnikową – skrajne południki

Szwecja jest państwem o dużej rozciągłości południkowej, co wpływa na różnice oświetlenia między skrajnymi punktami jej
terytorium – a w konsekwencji na zróżnicowanie klimatu, roślinności i krajobrazu. Ukraina jest państwem o dużej rozciągłości
równoleżnikowej. To wpływa na znaczne różnice czasu słonecznego między jej skrajnymi punktami.
Przyjrzyj się kształtowi terytorium Polski. Rozciągłość południkowa naszego kraju jest zbliżona do jej rozciągłości
równoleżnikowej. O takim państwie (ale także o kontynencie, regionie) mówimy, że ma zwarty obszar.

z Omów rozciągłość południkową i równoleżnikową Morza Kaspijskiego.

44

0702_881340_Geografia_6_.indd 44 04.07.2019 11:34:49