Page 176 - geografia 8

Ciekawe! Osiągnięcia Polaków w historii badań obszarów polarnych
Pierwszym Polakiem, który zdobył biegun Na Antarktydzie Polacy zaznaczyli swoją obecność już w czasach, kiedy Pol-
południowy, był redaktor Czesław No- ska znajdowała się pod zaborami. Henryk Arctowski i Antoni Dobro-
wicki, prezenter pogody, mający pseu-
donim Wicherek. Dnia 7 listopada 1961 r. wolski uczestniczyli w słynnej belgijskiej antarktycznej wyprawie na statku
dotarł na amerykańską stację badawczą Belgica w latach 1897–1899 – pierwszej, która przezimowała w Antarktyce
Amundsen-Scott. (il. 4.55). Arctowski był jej kierownikiem naukowym, a Dobrowolski – meteo-
rologiem. Obaj uczeni brali też udział w organizacji całorocznych polskich
badań w ramach międzynarodowych wypraw naukowo-badawczych nazwa-
nych Drugim Rokiem Polarnym (1931/1932 r.) na Wyspie Niedźwiedziej
(Svalbard). Ich rezultaty zapisały się już jako wyłącznie polskie osiągnięcia.
Kierownikiem zespołu zimującego na Wyspie Niedźwiedziej był wówczas
Czesław Centkiewicz, współautor, wraz z żoną Aliną, popularnych książek
o tematyce polarnej. Obrazują one m.in. codzienne życie Inuitów czy przy-
bliżają postać zdobywcy bieguna południowego Roalda Amundsena. Alina
Centkiewicz także uczestniczyła w wyprawach polarnych. Jako pierwsza
Polka (i szósta kobieta świata) dotarła na Antarktydę. Jednym z uczestników
wyprawy zimującej na Wyspie Niedźwiedziej (1931/1932 r.) był również
Stanisław Siedlecki, geolog i taternik (il. 4.56). To on w 1957 r. dowo-
dził polską ekspedycją polarną, która wybudowała naszą stację nad fiordem
Hornsund. Obecnie nosi ona jego imię. Także inni Polacy odnosili znaczne
sukcesy w badaniach obszarów okołobiegunowych w czasach, kiedy Polski
4.55 W czasie uwięzienia
statku Belgica w lodzie Antarktyki nie było na mapie. Wielu z nich to zesłańcy po powstaniach. Swoją wiedzę
(od lutego 1898 do marca 1899 r.) i umiejętności wykorzystywali do prowadzenia prac naukowych. Zesłańcami
naukowcy prowadzili badania byli np. Aleksander Czekanowski i Jan Czerski – badacze obszarów
i obserwacje. Przywiezione przez północnej Syberii. Na ich cześć nazwano m.in. pasma górskie Góry Czeka-
nich materiały stanowią duży wkład
w światową naukę nowskiego i Góry Czerskiego.
W arktycznych wyprawach polarnych po II wojnie światowej brali też
udział polscy kartografowie i geodeci. Sporządzali oni dokładne mapy terenu,
a także tematyczne, np. geologiczne. Nadali nazwy nowym miejscom. Wiele
z nich nadal jest na oficjalnych norweskich mapach.
Pod koniec XX w. do grona osób o dużych zasługach w poznawaniu ob-
szarów polarnych dołączył podróżnik Marek Kamiński. Jako pierwszy na
świecie zdobył oba bieguny w jednym roku. Biegun północny 23 maja
1995 r., a biegun południowy 27 grudnia 1995 r. Dwukrotnie przeszedł Gren-
landię na nartach. Zdobył także najwyższy szczyt tej wyspy – Mount Gunb-
jorn, a także najwyższy szczyt Antarktydy – Mount Vinson. Podróżnik odbył
też wyprawy na obszary pozabiegunowe. Przeszedł pieszo Pustynię Gibso-
na w Australii czy Szlak św. Jakuba od Kaliningradu (Rosja) do Santiago de
Compostela (Hiszpania) o długości 4000 km. Założył fundację, której misją
jest pomaganie w pokonywaniu barier i realizacji marzeń w harmonii z na-
4.56 Stanisław Siedlecki turą, otoczeniem i światem. W ramach tej działalności zorganizował wspólne
u wybrzeży Wyspy Niedźwiedziej
w czasie ekspedycji polarnej wyprawy z Janem Melą – piętnastoletnim wówczas chłopcem, który zdobył
1931/1932 r. oba bieguny Ziemi jako pierwsza osoba z niepełnosprawnością na świecie.

174

02.07.2021 14:54:07
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 174 02.07.2021 14:54:07
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 174