Page 175 - geografia 8

W Antarktyce Polska ma jedną całoroczną stację badawczą. Jest to Pol-
ska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego na Wyspie Króla Jerzego
nad Zatoką Admiralicji w archipelagu Szetlandów Południowych (il. 4.51
i 4.52). Funkcjonuje ona nieprzerwanie od 1977 r. Pieczę nad nią sprawuje
Instytut Biochemii i Biofi zyki Polskiej Akademii Nauk. W drugiej połowie
XX w. na kontynencie przez krótki czas działała także druga polska stacja –
im. Antoniego Dobrowolskiego. Obecnie jej działalność jest zawieszona, ale
planowana jest rewitalizacja stacji.
4.52 Polska Stacja Antarktyczna
0° 0 59°30' 10 20 km 59°00' 58°30' 58°00' im. Henryka Arctowskiego
P o ł u d n i o w e
60° na zachód od Greenwich A t l a n t y c k i 20° na wschód od Greenwich Cieśnina Drake’a Wyspa Króla Jerzego 62° Ciekawe!
60°
O c e a n
O
S z e t l a n d y
c
00'
e
O c e a n P o ł u d n i o w y
Arctowski
a
Wyspa
W. Króla Jerzego ANTARKTYDA n I d Wyspa Nelson Zat. Maxwella Zat. Admiralicji Zat. Króla Jerzego Dwaj przyrodnicy pochodzący z Pol-
Pingwina
Arctowski
80°
Villa Las Estrellas
n
ski, Jerzy Adam Forster i jego syn Jan,
Biegun
Dobrowolski
y
południowy
j
100° Cieśnina Bransfielda uczestniczyli w brytyjskiej wyprawie do-
okoła świata dowodzonej przez Jamesa
s
O
100°
k
c
Wyspa Robert Cooka (druga połowa XVIII w.). Jej człon-
i
Ocean P ołudnio wy
e
a
62°
n kowie jako pierwsi w historii przekroczyli
O c e a n P o ł u d n i o w y 30'
Koło podbiegunowe południowe
S polskie stacje polarne lodowce szelfowe koło podbiegunowe południowe.
p inne stacje badawcze granica paku lodowego,
140° osady lód stały Stanisław Rakusa-Suszczewski w latach
140°
o k o j n y
lądolody, lodowce granica lodu pływającego
0 1000 km 70. XX w. prowadził badania w radziec-
180°
4.51 Lokalizacja polskich i wybranych innych stacji naukowych w Antarktyce kiej (obecnie rosyjskiej) stacji Wostok na
południowym biegunie magnetycznym
i w amerykańskiej stacji McMurdo. Jako
Cele współczesnych badań
drugi Polak w historii dotarł na biegun
W stacjach polarnych są prowadzone badania, które mają na celu lepsze po- południowy.
znanie systemu arktycznej i antarktycznej przyrody i zachodzących w niej
zmian. Realizowane są prace z zakresu: oceanografi i (il. 4.53), geologii, gla-
cjologii (nauki o lodzie), hydrologii, meteorologii, sejsmologii, geomorfologii
(nauki o formach terenu), biologii i ekologii. W Arktyce większy nacisk kła-
dzie się na badania glacjologiczne, meteorologiczne i sejsmiczne. Natomiast
w Antarktyce więcej prac jest ukierunkowanych na ekologię i biologię morza.
Wiedzę z tych obserwacji i badań wykorzystuje się globalnie. Służy ona m.in.
do określania tempa zmian klimatycznych obecnych i przeszłych, np. na pod-
stawie wiedzy dotyczącej składu chemicznego lodu określa się m.in. jakość 4.53 Badania oceanografi czne
i ilość docierających tu i osadzających się zanieczyszczeń. Lodowiec Hansa w Antarktyce
(il. 4.54), który znajduje się tuż obok stacji na Spitsbergenie, jest najdłużej ba-
danym w sposób ciągły. Od początku obserwacji do chwili obecnej cofnął się
o ok. 2 km, co potwierdza, że Arktyka szybko reaguje na zmiany klimatu. Eks-
tremalne warunki klimatyczne związane z prowadzeniem stacji badawczych
oraz wysokie wymogi ochrony środowiska powodują, że w stacjach nauko-
wych testuje się nowoczesne technologie, np. z zakresu łączności i transportu
czy sposobu oczyszczania ścieków. Polskie placówki badawcze biorą udział
w międzynarodowych projektach. W naszych stacjach rokrocznie badania
prowadzą specjaliści różnych dziedzin z całego świata. 4.54 Czoło lodowca Hansa
173
02.07.2021 14:54:06
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 173
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 173 02.07.2021 14:54:06