Page 68 - geografia 8

Przekonaj się

Cyrkulacja, czyli krążenie cieczy lub powietrza

Potrzebne materiały: duże przezroczyste (najlepiej prostokątne) naczynie o wy-
sokich ściankach, dwa metalowe ciężarki (np. duże nakręt-
ki od śrub), sznurek, barwnik (np. nadmanganian potasu,
barwnik spożywczy), zamrażalnik, czajnik.
Opis czynności:
1 Nalej wody z kranu do naczynia i odstaw na kilka go- 4 Kiedy barwnik zacznie się rozpuszczać, zanurz powoli
dzin, aby osiągnęła temperaturę pokojową. Powinno jej ciężarki w obu narożnikach z barwnikiem (w narożniku
być tyle, żeby ciężarki mogły się całkowicie zanurzyć. z niebieskim barwnikiem zimny ciężarek, a w narożniku
2 Do ciężarków przywiąż mocno sznurki (o długości ok. 30– z czerwonym – gorący ciężarek, jeśli masz takie barwniki).
40 cm). Jeden ciężarek schłodź jak najmocniej, np. w za- 5 Zimny ciężarek schładza i zagęszcza otaczającą wodę
mrażarce (umieść go w niej na ok. 1 godz.). Drugi tuż przed z barwnikiem, a gorący – ogrzewa ją i rozrzedza. Ob-
wykonaniem doświadczenia nagrzej ostrożnie we wrząt- serwuj, co się dzieje w naczyniu w kolejnych minutach.
ku (np. w czajniku z świeżo zagotowaną wodą). Obserwacje prowadź, patrząc z boku naczynia.
3 Na dnie naczynia jak najdalej od siebie, ale blisko ścian- Wniosek:
ki przez którą prowadzisz obserwacje, umieść delikatnie Sformułuj wniosek dotyczący ruchu wody w ośrodkach o wy-
dwie porcje barwnika. Nie poruszaj miską ani nie mie- sokiej temperaturze i ośrodkach o niskiej temperaturze oraz
szaj wody. Jeśli masz taką możliwość, użyj barwników pomiędzy nimi (podobnie porusza się powietrze w atmosfe-
niebieskiego i czerwonego. rze pod wpływem nagrzewania i ochładzania).

Nie tylko strefowość

Do niestrefowych (astrefowych) czynników klimatotwórczych, które moc-
Kotlina Konga i Wyżyna Wschodnio-
afrykańska znajdują się na tej samej no wpływają na klimat Afryki, należą prądy morskie zimne: Benguelski
szerokości geografi cznej. Jednak klimat i Kanaryjski oraz ciepłe: Mozambicki i Agulhas [czyt. agules] (il. 2.1).
obu obszarów wyraźnie się różni. Na Prąd Benguelski przyczynia się do powstania pustyni Namib (il. 2.7).
podstawie map w atlasie określ te róż-
nice i wyjaśnij ich przyczyny.

Odszukaj w atlasie geografi cznym Prąd
Kanaryjski. Wyjaśnij jego wpływ na klimat 2.7 Pustynia Namib znajduje się na południowo-zachodnim wybrzeżu Afryki.
wybrzeża północno-zachodniej Afryki. Ma ponad 1000 km długości i do ponad 150 km szerokości

66

02.07.2021 14:49:29
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 66
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 66 02.07.2021 14:49:29