Page 154 - historia 6

Podsumowanie działu 5

1 Przeczytaj opisy. Następnie powiedz, jakich ustrojów dotyczą. W których państwach, w wiekach
XVII i XVIII, występowały poszczególne formy ustroju? Który z nich jest, twoim zdaniem, najbardziej
sprawiedliwy, a który najbliższy ideałom oświecenia?
z Król dysponuje ograniczoną władzą i pełni funkcje reprezentacyjne, natomiast faktyczną władzę
w państwie sprawuje parlament.
z Nie istnieje władza królewska. Władzę wykonawczą sprawuje prezydent, a ustawodawczą –
parlament.
z Monarcha ma pełnię władzy, ale stara się zapewnić poddanym sprawiedliwy porządek prawny,
bezpieczeństwo i opiekę.

2 Zapoznaj się z danymi w tabeli. Zmiany w tematyce książek francuskich w XVIII wieku
Przedstaw przyczyny, które mogły
mieć wpływ na zmiany w tematyce literatura lata 20. lata 50. lata 80.
francuskich książek w omawianym
okresie. religijna 35% 27% 15%

naukowa 35% 43% 55%

piękna 30% 30% 30%

Źródło: E. Rostworowski, Historia powszechna. Wiek XVIII, Warszawa 2009

3 Przeczytaj tekst źródłowy i odpowiedz na pytania.

Kiedy w jednej i tej samej osobie, lub w jednym i tym samym ciele,
1
1 Władza prawodawcza – wła- władza prawodawcza zespolona jest z wykonawczą, nie ma wolności;
dza ustawodawcza. ponieważ można się lękać, aby ten sam monarcha albo ten sam senat nie
2
2 Tyrański – właściwy tyranom: stanowił tyrańskich praw, które będzie tyrańsko wykonywał.
okrutny, bezwzględny, despo- Nie ma również wolności, jeśli władza sędziowska nie jest oddzielona
tyczny. od prawodawczej i wykonawczej. Gdyby była połączona z prawodaw-

3 Ciemiężyciel – osoba, któ- czą, władza nad życiem i wolnością obywateli byłaby dowolną, sędzia
ra wykorzystuje swoją władzę, bowiem byłby prawodawcą. Gdyby była połączona z władzą wykonaw-
3
by pozbawić kogoś wolności. czą, sędzia mógłby mieć siłę ciemiężyciela .
Źródło: K. Monteskiusz, O duchu praw, tłum. T. Boy-Żeleński, Kraków 2003

a) Który oświeceniowy myśliciel jest autorem przytoczonej koncepcji? Jaką nazwę nosi
sformułowana przez niego zasada?
b) Dlaczego, zdaniem autora tekstu, konieczne jest oddzielenie poszczególnych władz od siebie?
Czym grozi sytuacja odwrotna?
c) Czy zgadzasz się z postulatem rozgraniczenia władz: wykonawczej, ustawodawczej
i sądowniczej? Uzasadnij odpowiedź.

4 Wymień poglądy gentry i myślicieli oświeceniowych w kwestiach gospodarczych. Oceń, czy były one
ze sobą zbieżne, czy wykluczały się wzajemnie.

152
152

0618_881295_historia_kl6.indd 152 18.06.2019 11:08:58