Page 170 - historia 6

Fake news w służbie dyplomacji

Pierwszy rozbiór Rzeczypospolitej i przymierze państw zaborczych wywołały
zaniepokojenie na dworach XVIII-wiecznej Europy. Rosja, Austria i Prusy musiały
się liczyć z negatywną reakcją innych mocarstw. Aby poprawić swój wizerunek,
starały się przedstawić rozbiór Polski w pozytywnym świetle – nie jako wynik
przemocy (tak jak ukazywała to polska dyplomacja), lecz jako skutek porozumienia
zawartego z udziałem króla Stanisława Augusta. W tym celu posłużono się sztuką.
Na zlecenie zaborców niemiecki artysta Jan Nilson dokonał przeróbki znanego
rysunku francuskiego malarza Jeana Michela Moreau [czyt. żana miszela moro]
Kołacz królewski. Przeróbka ta – powielana na obszarze niemal całej Europy
i bardzo podobna do oryginału – zawiera pewne przekłamania, które mogą służyć
za przykład XVIII-wiecznego fake newsa [czyt. fejk niusa].

Na swoim szkicu Jean Michel
Moreau przedstawił władców państw
zaborczych wskazujących na mapie
własne nabytki po I rozbiorze Polski.
Szczególnie wrogą pozę przyjął
Fryderyk II Wielki, który pokazuje
mieczem Pomorze. Wśród monarchów
znajduje się król Stanisław August,
ale nie bierze udziału w rozmowach.
Władca odwraca głowę i w geście
rozpaczy podtrzymuje zsuwającą
się z głowy koronę. Nad postaciami
widać Famę – rzymską boginię wieści
i szybko rozchodzącej się plotki. Dzieło
Moreau miało ilustrować tragedię
Rzeczypospolitej i ukazywać jej
prawdziwych sprawców – władców
Rosji, Prus i Austrii. Powielane
w setkach egzemplarzy techniką
miedziorytu stało się bardzo popularne 1 Caryca Rosji Katarzyna II 3 Cesarz Austrii Józef II
w Europie, m.in. w Niemczech i Anglii.
2 Król Polski Stanisław August 4 Król Prus Fryderyk II Wielki

168
168

0618_881295_historia_kl6.indd 168 18.06.2019 11:09:15