Page 183 - historia 6

Dlaczego Polska upadła?
Przyczyny upadku Rzeczypospolitej historycy ze-
stawiają w dwie grupy czynników: zewnętrzne, czyli
niezależne od Polski (polityka Rosji, Austrii i Prus),
oraz wewnętrzne – te, na które Polacy mieli wpływ
(sytuacja w Rzeczypospolitej). Badacze dostrzegają
znaczenie jednych i drugich. Różnią się natomiast
w opiniach, co do tego, które z nich ostatecznie
przeważyły szalę – agresywne poczynania sąsied-
nich mocarstw czy wewnętrzna słabość Polski i zbyt
późno rozpoczęte reformy.
Podobnych problemów nastręcza ocena pano-
wania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Z jednej strony, miał on znaczny wkład w roz- Franciszek Smuglewicz ukazał Polskę na swoim obrazie
wój polskiej kultury (dowiesz się o tym na lekcji w sposób alegoryczny – jako kobietę zakutą w kajdany
i stojącą nad grobem. Zdrajcy popychają ją ku mogile,
dotyczącej oświecenia w Polsce). Z drugiej strony, a Tadeusz Kościuszko próbuje uratować jej życie.
przystąpił do konfederacji targowickiej, co traktuje
się jako zdradę ideałów, które sam w postaci Kon- Czy autor obrazu był zwolennikiem, czy przeciwni-
stytucji 3 maja zrealizował. kiem Tadeusza Kościuszki? Uzasadnij odpowiedź.

W skrócie

W 1794 roku wybuchło powstanie, na którego czele stanął generał Tadeusz Kościuszko. Jedna
z największych bitew powstańczych rozegrała się pod Racławicami, gdzie Polacy odnieśli zwycięstwo.
Sukcesem było również opanowanie Warszawy i Wilna.

Polskie siły były zbyt słabe, by pokonać połączone wojska państw zaborczych. W 1795 roku, po klęsce
insurekcji, Rosja, Austria i Prusy dokonały III rozbioru Polski, która w ten sposób przestała istnieć.

Czy już umiesz?

1 Przedstaw przyczyny i skutki insurekcji kościuszkowskiej.
2 Opiszcie w parach sylwetki bohaterów powstania: Tadeusza Kościuszki, Wojciecha Bartosa, Jana
Kilińskiego i Jakuba Jasińskiego. Z jakich grup społecznych pochodzili? Czym zasłużyli się dla Polski?
3 Omów znaczenie uniwersału połanieckiego. Czy spełnił pokładane w nim nadzieje?

4 Insurekcję kościuszkowską uznaje się za pierwsze polskie powstanie narodowe. Uzasadnij tę opinię.
5 Omów przyczyny upadku państwa polskiego. Które z nich uważasz za najważniejsze? Jaka nauka
dla nas, współczesnych Polaków, płynie z historii XVIII wieku?

181

0618_881295_historia_kl6.indd 181 18.06.2019 11:12:58