Page 130 - historia 7

Polski nacjonalizm

Ruch narodowy narodził się w latach 80. XIX w. w środowisku akademickim.
Trzon ruchu stanowiła Liga Narodowa utworzona w 1893 r. w Warszawie.
Na czele Ligi stanął Roman Dmowski. W 1897 r. działacze o poglądach
nacjonalistycznych utworzyli pierwszą partię – Stronnictwo Narodowo-
-Demokratyczne, nazywane endecją. Działała ona w trzech zaborach.
Podstawą ideologii narodowców było pismo Romana Dmowskiego My-
śli nowoczesnego Polaka. Autor za najwyższą wartość uznawał naród polski.
Dmowski uważał, że każdy Polak powinien w pierwszej kolejności kierować
się dobrem swojego narodu. Podziały klasowe nie miały, według niego, żad-
nego znaczenia.
Roman Dmowski urodził się w 1864 r. W przeciwieństwie do PPS Dmowski i jego zwolennicy byli przeciwni wy-
w Kamionku (od 1889 r. część
Warszawy), w rodzinie rzemieślniczej. buchowi kolejnego powstania. Za najważniejsze cele w istniejących warun-
Na studiach zaangażował się kach politycznych uznali pogłębianie świadomości narodowej Polaków
w działalność konspiracyjną. oraz pracę organiczną. Działania te miały wzmocnić społeczeństwo i przy-
Za udział w manifestacji czynić się do odzyskania wolności w sprzyjającym momencie.
patriotycznej w 1893 r. był więziony
w Cytadeli Warszawskiej. Następnie Narodowcy upowszechniali swoje hasła za pośrednictwem prasy i nie-
zesłano go do Rosji. Po kilku zależnych organizacji (w tym młodzieżowych). Tworzyli również tajne koła
miesiącach uciekł z zesłania samokształceniowe wśród młodych ludzi. Organizowali manifestacje i akcje
i zaangażował się w działalność patriotyczne (np. wzywali do żałoby w rocznice rozbiorów). Prowadzili oży-
polityczną. Dmowski był głównym
ideologiem polskiego nacjonalizmu, wioną działalność oświatową na wsi. Aby podtrzymać w narodzie ducha opo-
patriotą i mężem stanu. ru, wzywali też do bojkotu zarządzeń władz zaborczych.

Myśli nowoczesnego Polaka (fragment)

Przedmiotem tego patriotyzmu, albo ściślej mówiąc nacjonalizmu, nie jest pełen zbiór swobód, które dawniej oj-
czyzną nazywano, ale sam naród, jako żywy organizm społeczny, mający [...] swe potrzeby i interesy. Polega ona
[odrębność narodowa] na przywiązaniu do tej narodowej indywidualności, do języka, kultury, tradycji, na odczuciu
potrzeb narodu jako całości, na zespoleniu się z jego interesami. Jego [patriotyzmu] rola nie kończy się z bliższą lub
dalszą chwilą odzyskania niepodległości [...]. Jednostka tu nie występuje jako walcząca o wolność jedynie – głównym
jej celem jest [...] pomnożenie materialnego i duchowego dobra, zdobycie dla tej całości społecznej, do której należy,
możliwie wysokiego stanowiska w szeregu ludów.
W tym nowoczesnym pojmowaniu patriotyzmu zmienia się całkowicie stosunek jednostki do narodu. Polega on
na ścisłym związku jednostki ze swym społeczeństwem, na traktowaniu wszystkich jego spraw i interesów jak swoje
[…]. Patriotyzm ten nie tylko obowiązuje do określonego stanowiska względem rządów zaborczych, [...] ale nakazuje
bronić dobra narodowego od uszczerbku przeciw wszystkim, którzy na nie czynią zamachy […].

Źródło: Roman Dmowski o programie narodowców, w: Wiek XIX w źródłach…

1 Wytłumacz, na czym polega nowoczesny patriotyzm według Romana Dmowskiego. Jakie obowiązki ma, zdaniem
autora, każdy Polak względem narodu?
2 Podaj przykłady działań, które w czasach zaborów byłyby realizacją obowiązków wobec ojczyzny. Czy obecnie są one
takie same?

128

02.06.2020 10:22:46
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 128
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 128 02.06.2020 10:22:46