Page 128 - historia 7

4.5 Nowoczesne ruchy polityczne na ziemiach polskich

wiek NOWOŻYTNOŚĆ WSPÓŁCZESNOŚĆ
XVIII XIX XX XXI

1892 r. – utworzenie 1897 r. – powstanie Stronnictwa
Polskiej Partii Socjalistycznej Narodowo-Demokratycznego

Podejmij temat z Przypomnij, na czym polegały przemiany demokratyczne w Europie
w drugiej połowie XIX w.

Socjaliści, narodowcy i ludowcy
W drugiej połowie XIX stulecia na ziemie polskie dotarły idee z zachod-
niej Europy i z Rosji. Pod ich wpływem zaczęły się kształtować nowoczesne
ruchy polityczne: socjalistyczny, narodowy (nacjonalistyczny) i ludowy.
Tworzyli je ludzie, którzy się wywodzili z młodej inteligencji, często studenci.
Uważali oni, że praca organiczna nie przyniesie upragnionej niepodległości.
Pragnęli aktywniej niż organicznicy angażować się w działalność politycz-
ną. Zwłaszcza, że takie możliwości się pojawiły w związku z przemianami
demokratycznymi, jakie zachodziły w państwach zaborczych (początkowo
w Niemczech i Austro-Węgrzech, z czasem również w Rosji).
Każdy z wymienionych ruchów był odpowiedzią na inne wyzwania epoki.
Ruch socjalistyczny skupił się na obronie robotników przed kapitalistycz-
nym wyzyskiem. W dobie industrializacji problem ten wystąpił na niespoty-
kaną dotychczas skalę. Socjaliści upowszechniali także wśród ludzi pracy ideę
walki o niepodległość. Ich zasługi na tym polu były olbrzymie (choć istniała
też znaczna grupa polskich socjalistów, która stanowczo odcinała się od dążeń
niepodległościowych).
Dla ruchu narodowego najważniejszym celem było ukształtowanie no-
woczesnego narodu, który skutecznie oprze się germanizacji i rusyfikacji. Jego
przedstawiciele przekonywali, że Polacy są częścią tej samej wspólnoty naro-
dowej. Tworzy ona jedność niezależnie od dzielących granic poszczególnych
zaborów oraz różnic klasowych, religijnych, majątkowych itd. Praca naro-
dowców miała wielkie znaczenie. Była ona szczególnie ważna w sytuacji, gdy
wielu Polaków miało poczucie przynależności do społeczeństwa tego państwa
zaborczego, w którym się urodzili i żyli.
Ruch ludowy podjął działania, których celem było uświadomienie naro-
dowe chłopów oraz poprawa warunków ich życia. Sprzyjały temu przemiany
na wsi, czyli zniesienie poddaństwa i uwłaszczenie.
Ruchy socjalistyczny, narodowy i ludowy tworzyły fundament polskiego
Stanisław Lentz, Strajk życia politycznego na przełomie wieków XIX i XX.

126

02.06.2020 10:22:43
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 126 02.06.2020 10:22:43
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 126