Page 40 - historia 7

Ciekawe! Wielkie Księstwo Poznańskie i ziemie zaboru pruskiego
W 1825 r. władze wprowadziły w Wiel- Utworzone w 1815 r. Wielkie Księstwo Poznańskie (nazywane również
kim Księstwie Poznańskim obowiązek prowincją poznańską) cieszyło się autonomią, co dawało Polakom pewne
szkolny od szóstego roku życia. Królowie
pruscy rozwijali szkolnictwo, gdyż mieli swobody. Zagwarantowano naszym rodakom dostęp do urzędów. Zarówno
na względzie interes swojego państwa. w nich, jak i w sądach można było mówić po polsku. Nauka w szkołach odby-
Szkoły miały nie tylko kształcić obywa- wała się w językach polskim i niemieckim. Utrzymano uprzywilejowaną po-
teli, ale też krzewić miłość do dynastii zycję polskiego Kościoła. Na czele Księstwa stał namiestnik, którym został
panującej w Prusach oraz do samego książę Antoni Radziwiłł. Pełnił on tylko funkcje reprezentacyjne. Realna
państwa. Podobną rolę przypisywano władza pozostawała w rękach Prusaków.
Kościołowi. Podczas odmawiania litanii
loretańskiej wierni wzywali: Królowo Ko- Sytuacja Polaków pogorszyła się po powstaniu listopadowym, gdy wiele
rony Pruskiej – módl się za nami. osób z zaboru pruskiego przystąpiło do walki po stronie swoich rodaków
z Kongresówki. By ukarać Polaków za solidarność z powstańcami, Prusacy
stopniowo ograniczali swobody narodowe w Wielkim Księstwie Poznań-
skim. W 1830 r. zawieszono urząd namiestnika oraz nasilono działania
Namiestnik – osoba sprawująca zmierzające do germanizacji sądownictwa, administracji i szkolnictwa.
władzę na określonym obszarze W latach 40. XIX w. politykę tę złagodzono.
w zastępstwie lub w imieniu W przeciwieństwie do Wielkopolski pozostałe ziemie zaboru pruskiego
panującego. nie uzyskały odrębnego statusu. Polacy mieszkający na Pomorzu Gdańskim

Germanizacja – narzucanie oraz Warmii byli poddawani germanizacji. Władze pruskie zniemczyły urzę-
niemieckiej kultury i języka innym dy i szkoły. Ponadto wspierały na tych ziemiach niemieckie osadnictwo.
narodom.
Uwłaszczenie chłopów i rozwój przemysłu
Po przyłączeniu Wielkopolski do państwa pruskiego utrzymano w mocy de-
kret o zniesieniu poddaństwa osobistego włościan z czasów Księstwa War-
szawskiego. Natomiast w 1823 r. rozpoczęto proces uwłaszczenia chłopów
(trwał on do połowy stulecia). Był to efekt zmian, które zachodziły w całym
państwie pruskim. Włościanie mogli otrzymać użytkowaną ziemię na wła-
sność, ale pod warunkiem, że zapłacili odszkodowanie panu lub oddali mu
jej część. Tylko nielicznych z nich było stać na spłatę. Chłopi najmowali się
więc do pracy w majątku pana. Inni opuszczali wieś i przenosili się do miast.
Tam znajdowali zatrudnienie na przykład w przemyśle. Zmiany na wsi przy-
czyniły się do rozwoju gospodarki kapitalistycznej w Prusach.
W nowych warunkach polscy rolnicy – zarówno ziemianie, jak i chłopi –
musieli się uczyć, jak umiejętnie wykorzystywać mechanizmy kapitalizmu
(np. wolny rynek, dostęp do kredytów). Wielu gospodarzy z sukcesem inwe-
stowało w nowe maszyny, narzędzia, stosowało płodozmian i nawozy. Dzięki
Jednym z najbogatszych
wielkopolskich przedsiębiorców temu uzyskiwali coraz wyższe plony i skutecznie rywalizowali z Niemcami.
był Hipolit Cegielski, właściciel W pierwszej połowie XIX w. w Wielkopolsce i na Pomorzu Gdańskim
fabryki produkującej narzędzia zaczął się rozwijać przemysł, zwłaszcza rolno-spożywczy. Tamtejsi ziemianie,
i maszyny rolnicze. Cegielski polscy i niemieccy, zakładali cukrownie, browary, gorzelnie i młyny. Najbar-
prowadził aktywną działalność dziej uprzemysłowionym obszarem na wschodzie Prus był Górny Śląsk,
na rzecz polskości. W 1848 r. założył
w Poznaniu pierwszy niezależny gdzie rozwinęło się górnictwo węglowe i hutnictwo. Przed 1772 r. do Rzeczy-
dziennik – „Gazetę Polską”. pospolitej należała tylko niewielka część tego regionu.

38

02.06.2020 10:20:27
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 38 02.06.2020 10:20:27
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 38