Page 59 - historia 7

Świadek rabacji galicyjskiej Jan Słomka 1 Jan Słomka – działacz chłopski, dłu-
1
o wydarzeniach, do których doszło w 1846 roku goletni wójt Dzikowa koło Tarnobrze-
ga, autor Pamiętników włościanina
Z tego, co już sam z dzieciństwa zapamiętałem, najważniejsze wspomnienie od pańszczyzny do czasów dzisiej-
odnosi się do roku 1846, do tzw. rabacji galicyjskiej. Pamiętam, jak przez sen, szych.
jak ojciec mój wpadł do izby – a właśnie był u nas zabity wieprzek – i wołał
do matki i babki: „Gotujta tę wieprzowinę, niech dzieci jedzą i wszyscy, a resz-
tę trza zakopać, bo rabacja idzie, to wszystko zabiorą, a i nas zabić mogą!”.
Wtenczas całą noc nie spaliśmy, tylko wszyscyśmy płakali, i wielki był strach
w domu. […]
Opowiadali starsi, że czerniawa , należąca do rabacji, szła od wsi do wsi 2 Czerniawa – banda chłopska.
2
i wszędzie zabierała chłopów ze sobą, i w ten sposób tworzyła się coraz większa
banda, a jakby nie chciał kto z nimi iść, to bili i zabijali. Ale w każdej wsi było do-
syć takich, co chętnie do nich przystawali: jedni dla rabunku, inni chowali różne
zemsty za pańszczyznę, a zresztą robiła swoje wódka, bo gdzie zdybali karczmę,
to pili, co się dało, a czego nie wypili, to po pijanemu rozbijali i wylewali.

Źródło: Jan Słomka o rzezi szlachty galicyjskiej w 1846 r., w: Wiek XIX w źródłach…

1 Dlaczego chłopi brali udział w rabacji galicyjskiej?
2 Opisz uczucia, które towarzyszyły domownikom w czasie chłopskiego buntu.

Kornel Ujejski , Z dymem pożarów 3 Kornel Ujejski (1823–1897) – poeta
3
(fragment) i działacz polityczny. Pieśń Z dymem
pożarów, zwaną też Chorałem, napisał
Z dymem pożarów, z kurzem krwi bratniej pod wpływem rabacji galicyjskiej.
Do Ciebie, Panie, bije ten głos.
Skarga to straszna, jęk to ostatni,
Od takich modłów bieleje włos!
[…]
O Panie, Panie! Ze zgrozą świata
Okropne dzieje przyniósł nam czas:
Syn zabił matkę, brat zabił brata,
Mnóstwo Kainów jest pośród nas.
Ależ, o Panie! oni niewinni,
Choć naszą przyszłość cofnęli wstecz,
Inni szatani byli tam czynni,
O! rękę karaj, nie ślepy miecz!

Źródło: Chorał Kornela Ujejskiego, muzyka
Józefa Nikorowicza, w: Wiek XIX w źródłach… Początkowo urzędnicy austriaccy płacili chłopom za każdego
zamordowanego lub schwytanego powstańca. Proceder
ten przedstawił na swoim obrazie Jan Nepomucen Lewicki.
1 Wyjaśnij, kogo podmiot liryczny obarcza winą Z obawy, że rabacja przerodzi się w chłopskie powstanie,
za wydarzenia, do których doszło w Galicji w 1846 r.
z czasem administracja austriacka przestała ją wspierać.
2 Jak należy interpretować słowa: naszą przyszłość Chłopów, którzy brali udział w zajściach, aresztowano
cofnęli wstecz? i karano chłostą.

57

02.06.2020 10:21:00
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 57 02.06.2020 10:21:00
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 57