Page 10 - historia 8

Systemy totalitarne a autorytaryzm w Polsce

Do 1939 r. przywódcy III Rzeszy i ZSRS całkowicie zawładnęli życiem obywateli. Jednym z narzędzi
utrzymania wszechwładzy wodza i partii stał się terror. W obu tych krajach jego ofiarą padły setki
tysięcy ludzi. W międzywojennej Polsce nie stosowano represji na taką skalę. Piłsudski i jego zwolennicy
wzmocnili co prawda uprawnienia władzy wykonawczej, ale zachowali część swobód demokratycznych.

Nazizm Komunizm Autorytaryzm
(III Rzesza) (Związek Sowiecki) (II Rzeczpospolita Polska – II RP)
przywódca: przywódca: przywódca:
Adolf Hitler (1933–1945) I sekretarz partii komunistycznej marszałek Józef Piłsudski (1926–1935)
jako führer (niem. wódz) Józef Stalin (1922–1953)

partia rządząca: partia rządząca: obóz rządzący:
Narodowosocjalistyczna Niemiecka Wszechzwiązkowa Komunistyczna sanacja
Partia Robotnicza – NSDAP Partia (bolszewików) – WKP(b)

wszechwładza wodza i partii, zakazanie działalności innych partii, zachowanie pozorów silna władza wykonawcza oparta
parlamentaryzmu na autorytecie przywódcy, ograniczenie
wpływu sejmu na władzę, możliwość
funkcjonowania innych partii
łamanie praw obywatelskich, kontrolowanie życia społecznego, cenzura, bardzo ograniczenie praw obywatelskich, wolność
rozbudowany system propagandy, całkowite podporządkowanie partii środków prasy, ale zdarzające się ingerencje cenzury,
masowego przekazu i kultury swoboda działalności twórczej
działalność tajnej policji politycznej działalność najwyższego organu władz ograniczone represje wobec ludzi,
(gestapo) oraz bojówki partyjnej (SS), bezpieczeństwa – Ludowego Komisariatu których działalność uznano za szkodliwą
prześladowania opozycjonistów, Żydów Spraw Wewnętrznych (w skrócie: NKWD), dla państwa – m.in. komunistów, skrajnych
i innych mniejszości etnicznych (np. masowy terror obejmujący wszystkie narodowców i przedstawicieli mniejszości
Romów), osób niepełnosprawnych, warstwy społeczne oraz wszystkie ukraińskiej
chorych psychicznie, świadków Jehowy, narodowości, również przedstawicieli
duchownych, homoseksualistów mniejszości polskiej
obozy koncentracyjne, m.in. Dachau, GUŁag – sieć łagrów (obozów pracy) obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej
Buchenwald, Sachsenhausen
gospodarka wolnorynkowa, centralne planowanie, upaństwowienie gospodarka wolnorynkowa, prywatna
poszanowanie własności prywatnej, duże środków produkcji (nacjonalizacja), własność środków produkcji, ograniczony
wpływy państwa w przemyśle ciężkim likwidacja prywatnych gospodarstw wpływ państwa na gospodarkę
rolnych i przymusowe wcielanie ich
do spółdzielni (kolektywizacja)
polityka zagraniczna: dążenie do rewizji polityka zagraniczna: wrogi stosunek polityka zagraniczna: zachowanie
traktatu wersalskiego (Anschluss do Zachodu i państw faszystowskich, równowagi w stosunkach z III Rzeszą i ZSRS,
Austrii, likwidacja Czechosłowacji, dążenie do rewizji traktatu ryskiego sojusz z Wielką Brytanią i Francją w obliczu
pakt Ribbentrop-Mołotow) (pakt Ribbentrop-Mołotow) zagrożenia ze strony Niemiec

1. Podaj cechy państwa totalitarnego na przykładach III Rzeszy i Związku Sowieckiego.
2. Opisz autorytarny system władzy w międzywojennej Polsce. Porównaj go z systemami totalitarnymi w III Rzeszy i ZSRS.

2 8