Page 9 - historia 8

Nowe ideologie polityczne

W XIX w. ukształtowały się nowe ideologie polityczne: socjalizm, chrześcijański ruch społeczny i nacjonalizm.

Socjaliści występowali w obronie praw robotników. Chrześcijański ruch Nacjonaliści wysuwali
Domagali się wprowadzenia powszechnego społeczny był związany postulat solidarności
i bezpłatnego dostępu do edukacji oraz opieki z Kościołem katolickim. narodowej. Zakładali
medycznej i społecznej ze strony państwa. Popierał postulaty współpracę wszystkich
Zwolennicy socjalizmu podzielili się na dwa odłamy: robotnicze grup społecznych –
socjaldemokrację i komunizm. przy poszanowaniu również kapitalistów
własności prywatnej. i robotników –
Socjaldemokraci opowiadali się za reformą ustroju Opowiadał się dla dobra narodu.
kapitalistycznego. Pragnęli wcielić w życie hasła za umacnianiem Opowiadali się
społeczne pokojowymi metodami parlamentarnymi.
tradycyjnych wartości, za ukształtowaniem
Komuniści opowiadali się za rewolucją socjalistyczną, takich jak wiara i religia. silnego państwa
która miała zniszczyć kapitalizm i wynieść do władzy W XX w. w ramach narodowego, które
proletariat. Postulowali nacjonalizację własności ruchu wyłoniły się będzie dbało o interesy
prywatnej. partie chadeckie. własnej nacji.

Pierwsza wojna światowa i jej skutki. Kryzys demokracji

Już w XIX w. ideologia nacjonalistyczna stała się podstawą funkcjonowania
wielu państw. Władze wykorzystywały ją, by przekonać swoich obywateli
do rozszerzania politycznych i gospodarczych wpływów na świecie. Konse-
kwencją tych działań był XIX-wieczny kolonializm, realizowany w imię
interesów poszczególnych narodów europejskich, a następnie wybuch I wojny
światowej. Trwający w latach 1914–1918 konflikt zmienił układ sił na świecie.
W wyniku wojny Stany Zjednoczone uzyskały pozycję mocarstwa. W Eu-
ropie upadły stare monarchie: rosyjska, niemiecka i austro-węgierska. Na ich
gruzach powstały państwa narodowe. To wówczas odrodziła się Polska. Na-
tomiast w Rosji w 1917 r. władzę zdobyli bolszewicy. W 1922 r. utworzyli oni
Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich (w skrócie: ZSRS) –
totalitarne państwo o ustroju komunistycznym.
Po 1918 r. w większości państw ukształtował się ustrój demokratyczny.
Z czasem ewoluował on w kierunku autorytaryzmu lub totalitaryzmu. Do-
tyczyło to państw, które nie miały długiej tradycji rządów demokratycznych
oraz silnie odczuły skutki I wojny światowej i wielkiego kryzysu gospodarcze-
go (1929–1935). W związku z trudną sytuacją ekonomiczną nastroje społecz-
ne radykalizowały się. We Włoszech i w Niemczech przy dużym poparciu
społeczeństw władzę zdobyli politycy faszystowscy. Benito Mussolini i Adolf Podstawą ładu politycznego
w Europie po I wojnie światowej
Hitler zaprowadzili w swoich krajach dyktaturę i stworzyli najbardziej zbrod- stał się traktat wersalski z 1919 r.
nicze – obok komunizmu w ZSRS – systemy totalitarne w historii. Na jego mocy Niemcy utraciły
W Polsce ukształtował się system demokracji parlamentarnej. W 1926 r. część terytoriów na rzecz Polski
w wyniku przewrotu majowego władzę przejął marszałek Józef Piłsudski – i Francji oraz zostały zmuszone
do rezygnacji ze zbrojeń. Powyżej:
postać wielce zasłużona dla odzyskania niepodległości. Pod jego rządami nasz William Orpen, Podpisanie pokoju
kraj odchodził od demokracji i zmierzał w stronę autorytaryzmu. w Sali Lustrzanej w Wersalu w 1919 r.

7