Page 208 - historia 8
P. 208
6.1 Rozpad Związku Sowieckiego
NOWOŻYTNOŚĆ WSPÓŁCZESNOŚĆ
XX XXI
wieki
1985 r. – Michaił Gorbaczow 1991 r. – likwidacja
I sekretarzem KC KPZS ZSRS
Podejmij temat z Wymień państwa komunistyczne, które próbowały uniezależnić się od ZSRS
w latach 50. i 60. XX w. Jak się zakończyły te próby?
Sytuacja w ZSRS
Od czasów Chruszczowa aż do lat 80. XX w. sytuacja w Związku Sowieckim
niewiele się zmieniła. Kraj utrzymywał pozycję supermocarstwa i kontynu-
ował zimnowojenną rywalizację z USA. Jej elementem była ciągła rozbudowa
arsenału broni.
Partia komunistyczna – KPZS – rządziła totalitarnymi metodami. Ściśle
Dysydent – tu: osoba, która kontrolowała republiki wchodzące w skład federacji. Ograniczała wolności
przeciwstawia się władzy, obywatelskie i uniemożliwiała mieszkańcom rozwijanie niezależnych ini-
represjonowana z tego powodu. cjatyw w polityce, kulturze i gospodarce. Za krytykę partii groziły represje.
Wielu dysydentów więziono. Przeciętni ludzie cieszyli się jednak względną
stabilizacją. W kraju istniała bezpłatna służba zdrowia. Państwowe przedsię-
biorstwa zapewniały pracę każdemu obywatelowi. Żywność i mieszkania
były stosunkowo tanie. Jednak w porównaniu z Zachodem standard życia
pozostawał niski, zwłaszcza na wsi. Wyraźnie było widać, że socjalistyczny
model ekonomiczny, w którym większość środków produkcji znajduje się
pod nadzorem państwa i nie ma zjawiska konkurencji, jest mało wydajny.
Nadmierna biurokracja oraz wszechobecna korupcja hamowały swobodny
rozwój gospodarczy i technologiczny. Wielkie obciążenie dla gospodarki
Interwencja wojskowa Sowietów stanowiły wydatki na zbrojenia i wspieranie reżimów komunistycznych w kra-
w Afganistanie spowodowała jach Trzeciego Świata. Bardzo kosztowna okazała się wojna w Afganistanie
upadek prestiżu ZSRS na arenie
międzynarodowej. Stała się też (1979–1989). Doprowadziła ona do pogłębienia się problemów gospodar-
przyczyną napięć społecznych czych w latach 80. i pogorszenia sytuacji materialnej ludności.
w kraju. Mieszkańcy Związku Coraz słabszy ekonomicznie Związek Sowiecki nie wytrzymywał rywali-
Sowieckiego sprzeciwiali się wojnie zacji ze Stanami Zjednoczonymi, które pod przywództwem Ronalda Reaga-
ze względu na jej wysokie koszty,
również ludzkie. W Afganistanie na przyspieszyły tempo zbrojeń. Prezydent USA chciał w ten sposób zmusić
zginęło 15 tysięcy żołnierzy, a około Sowietów do zwiększenia nakładów na wojsko. Liczył, że gospodarka ZSRS
75 tysięcy zostało rannych. Straty załamie się, co przyspieszy upadek całego systemu. Kierownictwo KPZS nie
wśród afgańskich cywilów mogły widziało jednak potrzeby liberalizacji ustroju. W partii dominowali działacze
wynieść nawet 1,5 miliona ludzi.
Na zdjęciu: sowiecki żołnierz starszego pokolenia. Obawiali się oni, że reformy spowodują utratę monopo-
w Afganistanie. lu władzy przez komunistów.
206
