Page 18 - biologia 8

1.6 Po zastosowaniu odpowiednich substancji chemicznych (m.in. barwników) chromosomy można zobaczyć, a nawet
policzyć pod mikroskopem świetlnym. Na środkowym zdjęciu kariotyp męski, na prawym – kariotyp żeński

W skrócie

Cząsteczka DNA ma kształt podwójnej helisy, czyli 2 nici spiralnie
skręconych wokół wspólnej osi. Każda nić DNA jest zbudowana
z nukleotydów.

Każdy nukleotyd zawiera cukier (deoksyrybozę), resztę kwasu
fosforowego i jedną z czterech zasad azotowych: adeninę (A), tyminę (T),
guaninę (G), cytozynę (C). Nukleotydy obu nici są ze sobą połączone
na zasadzie komplementarności: adenina tworzy parę z tyminą, cytozyna
z guaniną (A-T, C-G).

Trójki nukleotydów w DNA kodują informację o rodzaju aminokwasów
budujących białko albo rozpoczęciu lub zakończeniu jego syntezy.
Ich kolejność w DNA wyznacza kolejność aminokwasów w białku.
Komplementarność DNA umożliwia kopiowanie go w procesie replikacji.
Powstałe cząsteczki DNA zawierają 1 „starą” i 1 „nową” nić. Podczas
podziału komórki tworzą one chromatydy budujące chromosom,
połączone w centromerze.
W komórkach ludzkich znajduje się 46 chromosomów: 44 autosomy
i 2 chromosomy płci. Wyjątek stanowią gamety – zawierają
23 chromosomy.

Czy już umiesz? Sprawdź się!

1 Podaj, co oznacza komplementarność DNA i jakie ma znaczenie dla
budowy oraz roli DNA jako nośnika informacji genetycznej.

2 Wyjaśnij, dlaczego struktura DNA jest określana jako podwójna helisa.

3 Podaj nazwę podstawowej jednostki budowy DNA. Wymień elementy,
z których się ona składa.

4 Krótko opisz budowę chromosomu. Wyjaśnij, w jakim celu powstają te
struktury.

5 Podaj 2 różnice między autosomami i chromosomami płci.

16