Page 15 - biologia 8

Boki drabiny tworzą 2 długie nici (określane także jako łańcuchy), skrę- Ciekawe!
cone spiralnie wokół osi cząsteczki. Nici te są zbudowane z nukleotydów
– podstawowych jednostek budowy DNA. Istnieją 4 rodzaje nukleotydów
budujących DNA. Każdy z nich zawiera cukier (deoksyrybozę) i resztę kwasu
fosforowego oraz jedną z czterech zasad azotowych: adeninę (A), tyminę (T),
cytozynę (C) lub guaninę (G).
Nukleotydy są połączone ze sobą szeregowo w obrębie każdej nici, a tak-
że łączą się (za pomocą wiązań chemicznych) z nukleotydami z drugiej nici.
W ten sposób tworzą „szczebelki” drabiny. Wiązania między nukleotydami
obu nici nie są przypadkowe – adenina (A) zawsze tworzy parę z tyminą (T),
zaś cytozyna (C) z guaniną (G). W ten sposób kolejność ułożenia nukleotydów
w jednej nici DNA decyduje o ułożeniu nukleotydów w drugiej nici cząsteczki.
Ta właściwość jest określana jako komplementarność nici DNA.

Kod genetyczny
Nukleotydy budujące łańcuchy DNA można porównać do liter, przy czym
tworzą one zawsze tylko 3-literowe słowa. Te genetyczne słowa zawierają in-
formacje o rozpoczęciu albo zakończeniu syntezy białka lub o rodzaju ami-
nokwasu wchodzącego w skład białka. Ten sposób zapisu jest określany jako
kod genetyczny. Ułożenie kolejnych trójek nukleotydów także ma znacze-
nie – jest równoznaczne z kolejnością aminokwasów w cząsteczce białka.
Struktura DNA została poznana dzięki
badaniom Rosalind Franklin (na zdjęciu
Informacja w DNA a powstawanie białek wyżej), a następnie Jamesa Watsona
i Francisa Cricka [czyt. dżejmsa łotsona
W DNA są zapisane genetyczne słowa składające się z 3 nukleotydów.
i fransisa krika; na zdjęciu niżej]. Ci dwaj
badacze jako pierwsi ustalili, w jaki spo-
Trójka nukleotydów sób są połączone elementy cząsteczki
oznacza 1 aminokwas. DNA i zbudowali jej model.
Poskręcany łańcuch
aminokwasów
tworzy białko.
Kod genetyczny – sposób zapisu
informacji genetycznej, zgodnie
z którym ułożenie kolejnych trójek
nukleotydów decyduje o syntezie
Aminokwas Trójki nukleotydów i składzie białek.
Metionina (Met) ATG
Alanina (Ala) GCT, GCC, GCA, GCG
Treonina (Thr) ACA, ACT, ACC, ACG
Glicyna (Gly) GGC, GGT, GGA, GGG
Seryna (Ser) TCC, TCT, TCA, TCG, AGT, AGC
Genetyczne słowa mogą składać się z 3 takich samych nukleotydów (np. GGG)
lub różnych (np. ATG). Niektóre trójki nukleotydów zawierają informację o takim Dowiedz się, co oznacza skrót RNA. Jaką
samym aminokwasie. Przykładowo aminokwas o nazwie glicyna jest szyfrowany rolę pełni ta cząsteczka w procesie po-
przez 4 różne trójki nukleotydów: GGC, GGT, GGA i GGG. kazanym na rysunku obok?

13