Page 25 - biologia 8

Podczas rozmnażania płciowego dochodzi do wymieszania materiału genetycznego zawartego w gametach
żeńskiej i męskiej. W związku z tym organizm potomny otrzymuje unikalną kombinację genów pochodzenia mat-
czynego i ojcowskiego. Dzięki temu u organizmów rozmnażających się płciowo, np. u człowieka, potomstwo ma
mieszankę cech obojga rodziców. Pod pewnymi względami jest ono podobne do jednego z rodziców, a pod
innymi – do drugiego (patrz Podejmij temat).
Niektóre z cech widocznych u rodziców są efektem reakcji organizmu na różnego rodzaju bodźce. Przykładowo
rozwinięta muskulatura jest skutkiem intensywnych treningów stymulujących rozrost mięśni szkieletowych. Tego ro-
dzaju cecha (właściwość) organizmu nie zostanie przekazana potomstwu – jest przykładem cechy niedziedzicznej.

Allele i ich rodzaje
Organizmy diploidalne zawierają 2 zestawy chromosomów: jeden pochodze-
nia matczynego, drugi – ojcowskiego. Na chromosomach homologicznych
znajdują się takie same geny, a więc w komórkach diploidalnych każdy gen
występuje w 2 kopiach. Mogą one być identyczne lub różnić się od siebie.
Warianty tego samego genu są określane jako allele. Osobnik, u którego wy- Allel – wariant danego genu.
stępują 2 takie same allele danego genu, jest określany jako homozygota. Homozygota – osobnik posiadający
Natomiast osobnik, u którego występują 2 różne allele genu – jako heterozy- 2 takie same allele danego genu.
gota (il. 1.11). Dany osobnik może być homozygotą pod względem jednych Heterozygota – osobnik posiadający
genów, a heterozygotą pod względem innych. 2 różne allele danego genu.
Allele mogą wywierać różny wpływ na organizm. Niektóre z nich, określa-
ne jako dominujące, są bardzo silne. Odziedziczenie nawet jednego takiego
allelu prowadzi do uwidocznienia się u osobnika zapisanej w nim cechy. Allele
nazywane recesywnymi zawierają informacje o cechach, które ujawniają się
jedynie wtedy, gdy u osobnika wystąpią 2 takie allele, a więc będzie on homo-
zygotą pod względem tego genu. U heterozygot posiadających allel dominu-
jący allel recesywny nie ujawnia się – jest przez niego „zamaskowany”. Z tego
względu fenotyp nie zawsze zdradza genotyp organizmu – mimo różnego ge-
notypu fenotyp heterozygoty i homozygoty dominującej będzie taki sam.

chromosomy
Możliwe warianty
genu, czyli allele:
allel dominujący allel recesywny

                  
homozygota heterozygoty Aa homozygota
dominująca AA recesywna aa
1.11 Allele dominujące symbolicznie zapisuje się wielkimi literami, natomiast
allele recesywne – małymi

23