Page 52 - biologia 8
P. 52
2.5 Trylobit to morski stawonóg 2.6 Mamut miał grube futro, 2.7 Unikatowy egzemplarz nosorożca
o podzielonym na 3 części dzięki któremu dobrze znosił mrozy. włochatego z zachowaną skórą oraz
ciele i licznych odnóżach. Takie Gdy temperatura na Ziemi się podniosła, niektórymi tkankami miękkimi znajduje
skamieniałości są odkrywane jego dawne przystosowanie sprawiało, się w Muzeum Przyrodniczym PAN
w skałach paleozoicznych że zmniejszyła się jego odporność. w Krakowie
(patrz tabela, s. 51) Stał się łatwym łupem dla myśliwych
Niektóre skamieniałości mają szczególne znaczenie. Do takich należy ska-
mieniałość archeopteryksa – praptaka, który wykazuje wiele podobieństw
do gadów, a zwłaszcza do dinozaurów (il. 2.8). Jego cechy ptasie – pióra, skrzy-
dła, a także gadzie – szczęki z zębami, długi ogon, pazury na przednich koń-
czynach, dowodzą, że ptaki wyewoluowały właśnie z tej grupy organizmów
(patrz il. 2.3). Skamieniałości organizmów, które łączą cechy 2 współczesnych
grup systematycznych, są nazywane ogniwami pośrednimi. Ich przykła-
dem jest również tiktaalik (il. 2.9). Miał cechy zarówno ryb, jak i płazów.
2.8 Archeopteryks
Skąd wiemy, które skamieniałości są starsze, a które młodsze?
Zwykle starsze skały znajdują się głębiej pod powierzchnią ziemi. Są jednak
miejsca, gdzie te pochodzące z dawnych epok – na skutek fałdowania i róż-
nych zmian geologicznych – są dostępne dla badaczy. Odkrycia skamieniało-
ści sprzed miliarda lat są zawsze wielkim wydarzeniem.
W kopalniach, na odsłoniętych skałach nadmorskich lub w przełomach
rzek możemy dostrzec szczątki organizmów tkwiące w warstwach skalnych,
2.9 Tiktaalik żył w rzekach przypominających warstwy tortu. Półmetrowa warstwa skalna może kryć
w dewonie w sobie pozostałości organizmów żyjących na przestrzeni milionów lat.
Do pospolitych skamieniałości z czasów dinozaurów możemy zaliczyć
amonity i belemnity. Były one powszechne w wodach w czasach, kiedy na
lądach królowały dinozaury. Z kolei odciski i szczątki organizmów podobnych
do mszyc są z reguły znacznie młodsze. Ich liczne gatunki zaczęły powstawać,
kiedy pojawiły się rośliny o miękkich pędach i dużych liściach. Są one owa-
dami przystosowanymi do korzystania z soku roślinnego. Dopiero kiedy takie
rośliny stały się pospolite, mszyce mogły ewoluować i tworzyć liczne gatunki.
2.10 Mszyca sprzed milionów lat Ich skamieniałości znajdujemy czasem w bursztynie bałtyckim (il. 2.10).
zakonserwowana w bursztynie Na podstawie zachowanych śladów życia w dziejach Ziemi wydzielono
ery i epoki. Nauka, która zajmuje się badaniem wymarłych organizmów
Paleontologia – dziedzina nauki,
która zajmuje się badaniem szczątków poprzez szukanie i analizę ich szczątków, to paleontologia. Czerpie ona
dawno wymarłych organizmów. z nauk biologicznych i geologicznych.
50
