Page 94 - chemia_k8

Szereg homologiczny alkanów

Alkany to węglowodory, czyli związki węgla i wodoru, które pomiędzy atoma-
Związki organiczne są uporządkowa-
ne w szeregu homologicznym. Oznacza mi węgla mają tylko wiązania pojedyncze (węglowodory nasycone). Poniższa
on szereg związków, w którym każdy ko- tabela ułatwi nam poznanie nazw i wzorów kolejnych nierozgałęzionych al-
lejny różni się od poprzedniego o grupę kanów, zawierających do 5 atomów węgla w cząsteczce.
CH 2 . W przypadku takich związków
często obserwujemy podobne właści-
wości chemiczne. Liczba Wzór Nazwa
atomów węgla sumaryczny systematyczna Wzór strukturalny
(końcówka -an)
H

1 CH 4 metan H C H
H

H H
2 C H 6 etan H C C H
2
H H
W dalszych etapach kształcenia do-
wiesz się, że istnieją przykłady alkenów H H H
i alkinów, których nazwa systematyczna 3 C H 8 propan H C C C H
3
ma końcówkę -an. Mimo to będą to na- H H H
dal węglowodory nienasycone.
H H H H
4 C H 10 butan H C C C C H
4
H H H H
H H H H H

5 C H 12 pentan H C C C C C H
5
Ciekawe! H H H H H

1 ar
1 ar
Nazwy związków zaliczanych do przedstawicieli alkanów mają końcówkę
-an. Jeśli policzymy różnicę w liczbie atomów wchodzących w skład dwóch
sąsiadujących cząsteczek alkanów, odkryjemy, że np. pomiędzy cząsteczką
1 hektar = 100 arów propanu (C H ) a cząsteczką etanu (C H ) różnica wynosi CH . Spraw-

2
2
6
3
8
dzając kolejną parę, pentan (C H ) i butan (C H ), dochodzimy do takie-
10
12
4
5
go samego wyliczenia. W taki sposób można potwierdzić istnienie szeregu
homologicznego, czyli szeregu związków, w którym każdy kolejny różni się
Jednym z przedstawicieli szeregu ho- od poprzedniego o grupę CH . W szkole podstawowej poznamy węglo-

2
mologicznego alkanów jest hektan. Jest wodory liczące maksymalnie 5 atomów węgla w cząsteczce. Należy zdawać
to alkan zawierający aż 100 atomów sobie sprawę, że do chwili obecnej otrzymano syntetycznie różnorodne al-
węgla w cząsteczce. Jego nazwa może
się kojarzyć z hektarem, nazwą jednostki kany, zawierające nawet więcej niż 100 atomów węgla. W celu ułatwienia
miary powierzchni, która równa jest stu zapisywania wzorów sumarycznych wyprowadzimy wzór ogólny dla szeregu
arom. homologicznego alkanów.
92
10.06.2021 11:49:13
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 92 10.06.2021 11:49:13
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 92