Page 99 - chemia_k8

Metan i etan – właściwości fi zyczne
metan etan
W jednej probówce znajduje się metan, w drugiej − etan (il. 3.8). Porównaj-
my właściwości fi zyczne tych substancji. W temperaturze pokojowej obydwa
związki to bezbarwne gazy. Pozyskiwane są jako gaz ziemny, czyli mieszanina
metanu (około 90%) z innymi prostymi węglowodorami (np. z etanem). Metan
wytwarzany jest też w wyniku beztlenowego rozkładu szczątków roślinnych,
dlatego czasami możemy spotkać się z nazwą – gaz błotny. Obydwa gazy są
słabo rozpuszczalne w wodzie. Metan jest gazem lżejszym od powietrza, co
oznacza, że ma mniejszą gęstość względem gęstości powietrza. Etan nato-
miast jest gazem cięższym od powietrza, czyli jego gęstość jest większa niż
gęstość powietrza. Gdybyśmy chcieli zebrać metan w probówce, należałoby
jej wylot skierować do dołu, tak aby dno naczynia zatrzymało wędrujący ku
górze gaz. W przypadku etanu postąpilibyśmy odwrotnie − wylot probówki 3.8 Probówki z metanem
skierowalibyśmy do góry. i etanem

Podobieństwa we właściwościach metanu i etanu

fi zyczne chemiczne
• gazy • bezwonne
• bezbarwne • nie podtrzymują spalania
• słabo rozpuszczalne w wodzie • palne
• w mieszaninie z powietrzem (właściwie
z tlenem z powietrza) tworzą
mieszaniny wybuchowe

Metan i etan − właściwości chemiczne
Ze względu na podobną budowę oba związki wykazują zbliżone właściwości
chemiczne. Jedną z najważniejszych właściwości, z której wynikają też zasto-
sowania tych gazów, jest palność. Metan i etan to gazy łatwopalne. Spala-
ją się niebieskim płomieniem (il. 3.9). Przypomnijmy sobie barwę płomienia
spalanego gazu w kuchence gazowej (il. 3.9). Jeśli gaz dostarczany jest z sieci
miejskiej, to jest to gaz ziemny (zawiera około 90% metanu). Gaz w butlach to
zazwyczaj mieszanina propanu i butanu – kolejnych alkanów. Metan bardzo
często występuje w kopalniach i zbiera śmiertelne żniwo. Górnicy doskona-
le znają siłę, z jaką wybucha. Przy nieodpowiedniej wentylacji zbiera się on
pomiędzy złogami węgla. Gdy nagromadzi się go 5%, to już wystarczy, by
doszło do eksplozji. Powoduje ją nawet najdrobniejsza iskra w trakcie ma-
łego osuwiska, gdy skały uderzą o siebie. Wybuch metanu powoduje nagły
wzrost temperatury do 1200℃. Oba gazy nie podtrzymują również spalania.
Na pewno pamiętasz, jak w klasie siódmej sprawdzaliśmy właściwości tlenu −
po zbliżeniu rozżarzonego łuczywa drewienko się zapalało. Ponieważ metan
i etan są gazami palnymi, a niekiedy wybuchowymi, nie będziemy przepro-
wadzać prób z rozżarzonym łuczywem. 3.9 Spalający się gaz ziemny

97

10.06.2021 11:49:19
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 97 10.06.2021 11:49:19
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 97