Page 95 - chemia_k8

Wyprowadzanie wzorów ogólnych dla szeregów
homologicznych alkanów, alkenów i alkinów
alkany alkeny alkiny
Obok zapisano szeregi homologiczne alkanów, alkenów oraz alkinów. Spójrz- + 2 at. H – 2 at. H
my na środkową kolumnę, czyli wzory sumaryczne alkenów. Każdy kolejny
różni się od poprzedniego o grupę CH . Liczba atomów wodoru w danej C H C H C H
2
cząsteczce jest zawsze dwa razy większa niż liczba atomów węgla, stąd mo- 2 6 2 4 2 2
żemy wyprowadzić wzór ogólny alkenów: C H , gdzie n to liczba atomów + 2 at. H – 2 at. H
n
2n
węgla w związku.
Porównajmy wzory sumaryczne alkanów z wzorami sumarycznymi alke- C H 8 C H 6 C H 4
3
3
3
nów. Rozpatrujemy tylko cząsteczki o tej samej liczbie atomów węgla, czyli + 2 at. H – 2 at. H
wzory sumaryczne w poziomie. Różnią się one od siebie 2 atomami wodoru,
np. alkan o wzorze sumarycznym C H względem alkenu o wzorze C H ma C H 10 C H 8 C H 6
4
4
4
4
2
6
2
w swoim składzie 2 atomy wodoru więcej. Liczbę atomów wodoru w takim + 2 at. H – 2 at. H
razie możemy zapisać jako 2n + 2, dlatego wzór ogólny alkanów to C H 2n + 2 .
n
Z alkinami jest podobnie, ale związki te mają 2 atomy wodoru mniej C H 12 C H 10 C H 8
5
5
5
w cząsteczce względem alkenów, dlatego we wzorze ogólnym alkinów, w od-
niesieniu do atomów wodoru, pojawia się formuła 2n − 2, a cały wzór ma C H 2n + 2 C H 2n C H 2n – 2
n
n
n
postać C H .
n 2n – 2
Wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów
C H

n 2n+2
n – liczba atomów węgla

Przykład 10.

Ustal wzory sumaryczne alkanów o 6 i 7 atomach węgla.

Etap Rozwiązanie

1. Podaj wzór ogólny szeregu Wzór ogólny: C H 2n + 2 Wzór ogólny: C H 2n + 2
n
n
homologicznego alkanów.
2. Odczytaj z treści zadania n = 6 n = 7
liczbę atomów węgla.

3. Korzystając ze wzoru C H 2 · 6 + 2 C H 2 · 7 + 2
7
6
ogólnego, zapisz wzór
sumaryczny alkanu. Wzór sumaryczny: C H 14 Wzór sumaryczny: C H 16
7
6

93

0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 93 10.06.2021 11:49:13
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 93
10.06.2021 11:49:13