Page 167 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Doświadczenie 41.

Obserwujemy oddziaływania bezpośrednie i na odległość
Niezbędne przedmioty: metalowe (plastikowe) kulki lub co najmniej trzy jednakowe monety, linijka, stolik (ławka szkolna)

Wykonanie:
• Ustaw kulki (monety) wzdłuż linii prostej, jedna za drugą, w odległości ok. 5 cm od siebie, równolegle do boku stolika
(ławki). Możesz ustawić kulki wzdłuż linijki i po ustawieniu kulek odłożyć linijkę na bok.
• Uderz delikatnie, najlepiej pstryknij palcem, w pierwszą z kulek i obserwuj, co się dzieje.
• Ustaw kulki ponownie w ten sam sposób.
• Podnieś o kilka centymetrów do góry koniec stolika (ławki), na którym leżą kulki.
Obserwacje:
• Pierwsza kulka uderza w drugą, ta zaczyna się poruszać i uderza w następną.
• Za drugim razem wszystkie kulki zaczynają się poruszać jednocześnie.
Wnioski:
• Kulki spoczywające zaczynają się poruszać dopiero po tym, jak uderzy w nie już poruszająca się kulka. Tak się dzieje
w przypadku oddziaływań bezpośrednich.
• Gdy uniesiemy stół, na wszystkie kulki działa na odległość siła przyciągania ziemskiego, dlatego jednocześnie ruszają
z miejsca.

Skutki oddziaływań
We wszystkich poznanych wcześniej przykładach wzajemnego oddziaływa-
nia obserwowaliśmy zmiany wywoływane w otoczeniu. Zmiany te nazywamy Oddziaływaniami ciał zajmuje się
dynamika (dział mechaniki), która bada,
skutkami oddziaływań. Skutki te możemy podzielić na dwie grupy: jak działanie sił wpływa na ruch ciał.
• dynamiczne – związane z ruchem ciał i zmianą prędkości ciała (wpra-
wienie ciała w ruch, zmiana kierunku ruchu (il. 6.5), zatrzymanie ciała
będącego w ruchu),
• statyczne – związane ze zmianą kształtu ciała (np. rozciągnięcie spręży-
ny, zgniecenie plasteliny, ugięcie deski, złamanie patyka, stłuczenie kubka)
(il. 6.6).
Skutki te mogą być mniej lub bardziej widoczne, mogą zachodzić wolniej
lub szybciej. Efekty oddziaływania zatem nie zawsze są takie same, ale dzięki
informacji o działającej sile możemy je porównywać.

6.5 Zmiana kierunku ruchu piłki – 6.6 Stłuczony kubek – skutek statyczny
skutek dynamiczny oddziaływania oddziaływania

165