Page 85 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Podczas topnienia i krzepnięcia zmienia się objętość ciała. Większość substancji podczas krzepnięcia zmniejsza
swoją objętość. Wyjątkiem jest woda, której objętość się zwiększa.

Na skutek ogrzewania prawie wszystkie ciała, z wyjątkiem wody, zwiększają swoją objętość. Po wystygnięciu
przedmioty wracają do swoich pierwotnych wymiarów. Zjawisko to nazywa się rozszerzalnością temperaturową
ciał. Woda podczas ogrzewania pomiędzy 0°C a 4°C zmniejsza swoją objętość (zjawisko anomalnej rozszerzalności
temperaturowej). W temperaturze 4°C ma najmniejszą objętość, a więc największą gęstość. Powyżej temperatury 4°C
woda zaczyna się rozszerzać wraz ze wzrostem temperatury.

Podział ciał stałych ze względu na budowę wewnętrzną

ciała bezpostaciowe (amorficzne) ciała o budowie krystalicznej

tworzą je cząsteczki ułożone w sposób dość chaotyczny,
zbliżony do spotykanego w cieczach, ale utrzymujące kształt tworzą je cząsteczki ułożone w regularnym, określonym
porządku geometrycznym, zwanym siecią krystaliczną
ciała stałego
przykłady: szkło, plastelina, wosk, tworzywa sztuczne przykłady: większość ciał stałych, m.in. sól, cukier, węgiel

Ciała zbudowane są z cząsteczek, które pozostają w ciągłym ruchu. Samorzutne rozprzestrzenianie się cząsteczek
jednej substancji w drugiej nazywamy dyfuzją. Dyfuzja zachodzi we wszystkich stanach skupienia, najwolniej
w ciałach stałych.

Cząsteczki składają się z atomów. Substancje zbudowane z jednego rodzaju atomów nazywamy pierwiastkami.
Substancje, których cząsteczki zbudowane są z różnych atomów, nazywamy związkami chemicznymi.

Między cząsteczkami wszystkich ciał działają siły międzycząsteczkowe.

siły spójności działają między cząsteczkami tej samej substancji

siły międzycząsteczkowe

siły przylegania działają między cząsteczkami różnych substancji

Siły spójności powodują, że krople przyjmują kształt kulisty.

Jeśli siły przylegania są większe niż siły spójności, ciecz zwilża powierzchnię. Jeśli siły spójności są większe niż siły
przylegania, ciecz nie zwilża powierzchni.

Skutkiem oddziaływań międzycząsteczkowych jest występowanie menisku, czyli zakrzywienia powierzchni cieczy
przy ściance naczynia. Menisk wklęsły tworzą ciecze zwilżające powierzchnię, a menisk wypukły – ciecze niezwilżające
powierzchni.

Siły spójności działające na cząsteczki znajdujące się przy powierzchni cieczy są przyczyną napięcia
powierzchniowego – zjawiska powstawania cienkiej błonki na powierzchni cieczy.

Siły napięcia powierzchniowego w błonce dążą do zmniejszenia jej powierzchni i powodują, że na powierzchni cieczy
mogą utrzymywać się drobne przedmioty. Detergenty powodują zmniejszanie sił napięcia powierzchniowego.

83