Page 119 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Wyjaśniamy zachowanie kulki aluminiowej

Mimo że efekt doświadczenia jest taki sam zarówno dla kulki papierowej, jak
i aluminiowej, to mechanizm zjawiska dla każdej z nich jest inny. W przypad-
ku przewodnika (kulki aluminiowej) w całej jego objętości znajdują się elek-
trony swobodne rozmieszczone równomiernie. Jeżeli zbliżymy do niego ciało
naelektryzowane (pałeczkę), to elektrony w tym przewodniku zmienią swoje
położenie. Pojawią się w nim dwa obszary naelektryzowania. Elektrony zgro- A.
madzą się w obszarze najbliższym lub najdalszym w stosunku do zbliżanego
ciała, w zależności od rodzaju jego naelektryzowania (il. 3.21 A. i B.). Jeśli
do obojętnej kulki aluminiowej zbliżymy ujemnie naelektryzowaną pałeczkę
ebonitową, to elektrony przemieszczą się na tę część obszaru kulki, która znaj-
duje się najdalej od pałeczki, i ta część kulki będzie naelektryzowana ujemnie.
W przeciwległej części kulki wystąpi niedobór elektronów i ta jej część będzie
naładowana dodatnio (il. 3.21 A.). Jeśli do kulki aluminiowej zbliżymy do-
datnio naelektryzowaną pałeczkę szklaną, to elektrony przemieszczą się na b.
tę część obszaru kulki, która znajduje się najbliżej pałeczki, i ta część kulki 3.21 Przemieszczanie elektronów
naelektryzuje się ujemnie. Przeciwległa część kulki będzie naelektryzowana w przewodnikach pod wpływem
dodatnio, bo będzie miała niedobór elektronów (il. 3.21 B.). Dzieje się tak za ciała naelektryzowanego ujemnie
sprawą sił elektrycznych występujących między ładunkami ciała naelektryzo- (pałeczka ebonitowa) lub dodatnio
wanego a ładunkami przewodnika. (pałeczka szklana)

Wyjaśniamy zachowanie kulki papierowej
W przypadku izolatorów mechanizm obserwowanego zjawiska jest trochę
inny. W ciałach tych, jak wiemy, nie ma elektronów swobodnych, zatem nie-
możliwe jest ich przemieszczenie się między atomami lub cząsteczkami. Jeśli Dipol jest naładowany z jednej
więc zbliżymy do izolatora ciało naelektryzowane, to następuje – w wyniku strony dodatnio, z drugiej – ujemnie.
W izolatorach następuje przesunięcie
oddziaływania elektrostatycznego między ładunkami obu ciał – przemiesz- – wewnątrz atomów – w obecności
czenie elektronów w obrębie atomów lub cząsteczek (il. 3.22). Takie cząstecz- naelektryzowanego ciała ładunków
ki naładowane z jednej strony ładunkiem dodatnim, a z drugiej ujemnym elektrycznych o przeciwnych znakach.
nazywamy dipolami elektrycznymi (il. 3.23 i 3.26).

Jeśli więc do papierowej kulki zbliżymy
A.
Jeśli zaś zbliżymy do kulki papierowej
Jeśli więc do papierowej kulki zbliżymy b. Jeśli zaś zbliżymy do kulki papierowej
naelektryzowaną ujemnie pałeczkę ebonitową, naelektryzowaną laskę szklaną,
naelektryzowaną ujemnie pałeczkę ebonitową,
naelektryzowaną laskę szklaną,
3.22 Ułożenie dipoli na powierzchni izolatora w obecności – pałeczki
wówczas w kulce powstaną dipole to dipole będą zwrócone ładunkami
ebonitowej (A.), pałeczki szklanej (B.)
wówczas w kulce powstaną dipole to dipole będą zwrócone ładunkami 3.23 Model dipola elektrycznego
ujemnymi w stronę laski szklanej.
naładowane od strony pałeczki dodatnio,
naładowane od strony pałeczki dodatnio, ujemnymi w stronę laski szklanej.
a z przeciwnej strony – ujemnie (il. 3.22).
a z przeciwnej strony – ujemnie (il. 3.22). 117