Page 111 - geografia 8

W Ameryce Północnej są to Kordyliery z najwyższym szczytem De-
nali, dawniej McKinley, o wysokości 6194 m n.p.m. (il. 3.3), a w Amery-
ce Południowej – Andy – z najwyższym szczytem Aconcagua o wysokości
6960 m n.p.m. (il. 3.4). Góry te znajdują się na granicy płyt litosfery w obrębie
Pacyficznego Pierścienia Ognia (patrz il. 1.3), a zatem w strefie dużej aktyw-
ności sejsmicznej. Na ich obszarze występują trzęsienia ziemi i wybuchy
wulkanów. Do tych zjawisk dochodzi też w Ameryce Środkowej (il. 3.5) –
w jej częściach kontynentalnej i wyspiarskiej. Na wschodzie obu kontynentów 3.7 Appalachy to góry
znajduje się pas wyżyn i starych, niewysokich gór (il. 3.10). W Ameryce na wschodzie Ameryki Północnej
Północnej są to góry Appalachy (il. 3.7) oraz wyżyny i góry na półwyspie La-
brador, na Grenlandii i niektórych innych wyspach Archipelagu Arktyczne-
go, a w Ameryce Południowej – Wyżyny: Gujańska, Brazylijska i Patagońska
(il. 3.8). Środkowe części kontynentów to nizinne lub wyżynno-równinne
obniżenia (il. 3.6). W Ameryce Północnej są to Wielkie Równiny (obszar
równinnych wyżyn), Niziny Wewnętrzne, Nizina Zatokowa, a w Ameryce
Południowej – Niziny: Amazonki, Orinoko i La Platy. Nizina Amazonki jest
najrozleglejszą niziną na świecie. W Ameryce Północnej niziny występują też
na wschodnim wybrzeżu (il. 3.9). Przeważającą formą ukształtowania po- 3.8 Wyżyna Patagońska leży
wierzchni Ameryki są jednak obszary wyżynne i górskie. Stanowią one po- na południu Ameryki Południowej
nad połowę powierzchni każdego z tych lądów. Średnia wysokość Ameryki
Północnej wynosi 780 m n.p.m., a Ameryki Południowej – 650 m n.p.m.
Przykładami obszarów depresyjnych są okolice jeziora Laguna del
Carbón w Ameryce Południowej (105 m p.p.m.) – najniżej położone miejsce
na półkuli zachodniej, czy Dolina Śmierci – pustynny obszar w południowo-
-zachodniej części Ameryki Północnej (86 m p.p.m.).

Sprawdź w atlasie lub w podręczniku (il. 1.3) przebieg granic płyt tektonicznych
w Ameryce i wokół niej. Odszukaj na mapie ogólnogeograficznej Ameryki wymie-
nione w tekście obiekty geograficzne. 3.9 Nizinny krajobraz Florydy

30° 60°
5000 5000
m n.p.m. m n.p.m. Andy 0° 0°
150° 60° II
K or dylier y I II I
4000 30° 4000 30° 30°
Góry Skaliste 30°
120°
3000 90° 60° 3000 60°
Marañón

2000 2000
Yellowstone
Wielkie Równiny Appalachy Wyżyna Brazylijska
Snake Rzeka Płaskowyż C entralny São Francisco
1000 Missouri J. Górne Św. Wawrzyńca 1000 Xingu Tocantins
500 Missisipi J. Huron Zat. Fundy 500 Ukajali Madeira
200 200
0 0
200 I II 200 I II
I II linia profilu przez Amerykę Północną I II linia profilu przez Amerykę Południową
1000 miejsca przecięcia rzek z profilem 1000 miejsca przecięcia rzek z profilem
m p.p.m. m p.p.m.
A B
3.10 Profil równoleżnikowy Ameryki Północnej (A) i Ameryki Południowej (B)

109

02.07.2021 14:51:16
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 109
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 109 02.07.2021 14:51:16