Page 96 - historia 6
P. 96
4.2 Powstanie Chmielnickiego i wojna z Rosją
wiek ŚREDNIOWIECZE NOWOŻYTNOŚĆ WSPÓŁCZESNOŚĆ
XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI
1648 rok – wybuch powstania 1667 rok – rozejm polsko-rosyjski
Chmielnickiego w Andruszowie
Podejmij temat z Przypomnij, kiedy i w jakich okolicznościach Ukraina znalazła się
w granicach Korony.
Kozacy zaporoscy
Na południowo-wschodnich kresach Rzeczypospolitej leżała Ukra-
ina, przez którą przepływa rzeka Dniepr. Tereny położone w jej
dolnym biegu były pozbawione jakiejkolwiek kontroli ze strony
państwa. W XVI wieku osiedlali się na nich Kozacy. Byli to ludzie
różnych stanów i wyznań. Większość z nich stanowili prawosławni
chłopi zbiegli z Rzeczypospolitej i Rosji. Trudnili się rolnictwem,
myślistwem i rybołówstwem. Utrzymywali się jednak zwykle z łu-
pieżczych wypraw podejmowanych na Chanat Krymski i Turcję.
Głównym ośrodkiem kozackim była Sicz Zaporoska – warowny
obóz założony w XVI wieku na Chortycy, jednej z wysp Dniepru
(później przenoszony na inne wyspy) w krainie zwanej Zaporożem.
Kozacy dzielili się na rejestrowych i nierejestrowych. Ci, któ-
rzy zostali wpisani do rejestru, na ogół rezygnowali z łupieżczych
wypraw. Walczyli w służbie Rzeczypospolitej w zamian za żołd i pod-
legali władzy polskich hetmanów. Tymczasem Kozacy nierejestrowi
byli wolni i całkowicie niezależni od Rzeczypospolitej. Ta grupa nadal
Kozacy rejestrowi otrzymywali organizowała wyprawy na posiadłości tureckie. Prowadziło to do spo-
żołd (również w czasie pokoju) rów imperium osmańskiego z Polską, która wcześniej zobowiązała
i byli wolni od obciążeń się przed Turcją do powstrzymywania Kozaków. Aby ukrócić ich sa-
pańszczyźnianych. Była to mowolę, szlachta zmierzała do podporządkowania sobie Kozaków
bardzo niewielka grupa ludzi. niewpisanych do rejestru.
Ich liczba wahała się w różnych
okresach od kilkuset do kilku Na początku XVII wieku sejmy wprowadziły prawa, które czyni-
tysięcy osób. Większość ły z Kozaków nierejestrowych chłopów pańszczyźnianych i zezwa-
Kozaków nie została objęta lały szlachcie na zabór ich ziemi. Duże znaczenie miały tu względy
rejestrem. Wyznaczony limit ekonomiczne. Po unii lubelskiej nasiliła się kolonizacja ziem ruskich
był zbyt niski, żeby znaleźli się i właściciele folwarków potrzebowali rąk do pracy. Taka polityka
w nim wszyscy chętni. szlachty budziła ostry sprzeciw ludności kozackiej.
94
0618_881295_historia_kl6.indd 94 18.06.2019 11:07:42
