Page 97 - historia 6

Powstanie Chmielnickiego
W wiekach XVI i XVII Kozacy zorganizowali kilka powstań prze-
ciwko Rzeczypospolitej. Z jednej strony celem ich walki była obrona
dotychczasowych swobód, z drugiej zaś – zwiększenie rejestru. Naj-
większe powstanie kozackie wybuchło w 1648 roku. Na jego czele
stanął hetman zaporoski Bohdan Chmielnicki. Sprzymierzył się
on z Tatarami i pokonał armię koronną na Ukrainie w trzech bi-
twach – nad Żółtymi Wodami, pod Korsuniem i Piławcami. Jego
zwycięski pochód dotarł aż pod Lwów i Zamość. Miast jednak nie
zdobyto. Na wieść o sukcesach Chmielnickiego wybuchło powstanie
ludności ruskiej na Ukrainie. Było ono formą walki o wyzwolenie Bohdan Chmielnicki jako
spod władzy szlachty. W większości wzięli w nim udział chłopi, któ- przywódca kozackiego
rzy pracowali jako poddani w folwarkach i często byli wyzyskiwani powstania dążył do uzyskania
przez panów. samodzielności przez Ukrainę –
Wraz z sukcesami militarnymi i rozprzestrzenianiem się powsta- najpierw w ramach
nia wzrastały żądania Kozaków. Za nowy cel postawili sobie utwo- Rzeczypospolitej, a potem
rzenie Księstwa Ruskiego, które miałoby autonomię względem niezależnie od niej. Dziś
Rzeczypospolitej. Szlachta i król Jan II Kazimierz (lata panowa- Chmielnicki jest jednym
nia: 1648–1668) nie chcieli jednak na to pozwolić. W 1651 roku z największych ukraińskich
na Ukrainę ruszyła potężna armia koronna, która zamierzała stłu- bohaterów narodowych.
mić powstanie. Była wspierana przez wojska magnatów zaintereso- Autonomia – prawo danej
wanych utrzymaniem starego porządku. Polacy odnieśli wprawdzie zbiorowości do samodzielnego
ważne zwycięstwo w bitwie pod Beresteczkiem, ale nie udało się rozstrzygania spraw
im odzyskać kontroli nad Ukrainą. wewnętrznych.

Więcej na temat

W obronie prawosławia

Powstanie Chmielnickiego miało jeszcze jeden cel. Zarówno Kozacy, jak i Rusini upominali się o prawa
Kościoła prawosławnego. Pomimo panującej tolerancji nie miał on w Rzeczypospolitej tych samych
praw, co Kościół katolicki. Biskupi prawosławni, w przeciwieństwie do katolickich, nie mogli na przykład
zasiadać w senacie. Ponadto w XVII wieku władze Rzeczypospolitej zmierzały do podporządkowania
wspólnoty prawosławnej Kościołowi unickiemu, powstałemu w wyniku unii brzeskiej. Prawosławnym
biskupom odebrano część majątków, świątyń i klasztorów. Budziło to sprzeciw Kozaków i Rusinów trak-
tujących religię prawosławną jako element ich kultury i tożsamości.

z Wyjaśnij, dlaczego polityka Rzeczypospolitej wobec Kościoła prawosławnego budziła opór
Kozaków i Rusinów.

95
95

0618_881295_historia_kl6.indd 95 18.06.2019 11:07:42