Page 121 - historia 8

Wzrost znaczenia Bliskiego Wschodu

W związku z dynamicznym rozwojem motoryzacji i lotnictwa ropa nafto-
wa nabrała strategicznego znaczenia dla światowej gospodarki. Jej głównymi
eksporterami były kraje arabskie. Każdy kryzys polityczny w regionie zagra-
żał dostawom surowca na światowe rynki i skutkował zwyżką cen. Z tego
powodu USA i ZSRS niejednokrotnie interweniowały na rzecz uspokojenia
sytuacji na Bliskim Wschodzie i utrzymania w nim swoich wpływów. Tak było
na przykład w 1979 r., gdy Sowieci wkroczyli do Afganistanu (zob. s. 101). Od II wojny światowej
Duże zagrożenie dla pokoju w regionie stanowiła rewolucja islamska w Iranie rządził szach, który
z 1979 r. W jej wyniku upadły rządy irańskiego szacha, który prowadził utrzymywał dobre relacje z USA.
prozachodnią politykę. Władzę przejął ajatollah Ruhollah Chomeini. Pod Liberalizował życie społeczne,
jednak prześladował opozycję.
jego rządami Iran stał się państwem islamskim. W kraju wprowadzono mu- Jego polityka doprowadziła
zułmańskie prawo (szariat). Zapanował terror. Zerwano relacje z Zachodem. do wybuchu demonstracji,
Gdy Chomeini ogłosił zamiar rozszerzenia rewolucji islamskiej na kraje które z czasem przerodziły się
ościenne, wybuchła krwawa wojna z sąsiednim Irakiem. Trwała osiem lat – w rewolucję. Na zdjęciu:
demonstranci w Teheranie
od 1980 do 1988 r. USA i ZSRS zgodnie udzielały pomocy irackiemu dyk- w grudniu 1978 r. niosą portrety
tatorowi Saddamowi Husajnowi i dostarczały mu technologie umożliwiające ajatollaha Chomeiniego.
produkcję broni chemicznej. Husajn nie zawahał się jej użyć przeciwko Irań-
czykom. Mocarstwa wsparły Irak, gdyż nie chciały dopuścić do rozprzestrze-
nienia się irańskiej rewolucji. Ostatecznie Irak się obronił. Szach – tytuł dawnych władców
W 1990 r. wybuchł kolejny konflikt, który spotkał się z reakcją mocarstw. Iranu, używany też przez panujących
Husajn zaatakował sąsiedni Kuwejt, by przejąć jego złoża ropy naftowej. niektórych państw muzułmańskich.
W rejonie Zatoki Perskiej interweniowały siły międzynarodowe pod przy- Ajatollah – honorowy tytuł nadawany
wództwem USA, które obroniły niepodległość Kuwejtu. muzułmańskim uczonym.

Morze
T U R C J A Kaspijskie ZSRS KABUL
AFGANISTAN
NIKOZJA CYPR SYRIA Kurdowie 1979–1989, 1993–2001
Morze 1948–1949, 1948–1949, TEHERAN 2001
1982–1985
Śródziemne LIBAN 1967, 1973
1948–1949, 1956, BEJRUT BLISKI WSCHÓD
PAKISTAN
1967, 1973, 1982–1985 DAMASZEK 1980–1988 w latach 1945–2003
IZRAEL 4. BAGDAD Tygrys
TEL AWIW-JAFA 2. AMMAN IRAK I R A N 0 200 400 600 km
3. Jerozolima
1. I I I I I TRANSJORDANIA 1948–1949, Eufrat 1979 granice współczesne
(od 1949 r. JORDANIA)
2003
Palestyńczycy
KAIR Płw. Synaj 1948–1949, inne granice
(od 1982 r. 1967 obszar Izraela w 1949 r.
do Egiptu) 1990–1991 KUWEJT tereny okupowane
EGIPT KUWEJT przez Izrael od 1967 r.
Ważniejsze konflikty
1948–1949, Z a t o k a P e r s k a i okres ich trwania
1956, 1967, ARABIA międzynarodowe
1973
BAHRAJN
Nil SA UD Y JSKA MANAMA DOHA wewnętrzne
dążenia niepodległościowe
KATAR ABU ZABI i autonomiczne
RIJAD ZJEDNOCZONE MASKAT
1948–1949 EMIRATY 1. Kanał Sueski
ARABSKIE OMAN 2. Zachodni Brzeg Jordanu
3. Strefa Gazy
M o r z e C z e r w o n e
SUD AN 4. Wzgórza Golan
z Wskaż ważniejsze konflikty na Bliskim Wschodzie po 1945 r. Omów jeden z nich.
119