Page 170 - historia 8

5.1 Pod rządami Gomułki

NOWOŻYTNOŚĆ WSPÓŁCZESNOŚĆ
XX XXI
wieki
październik 1956 r. – objęcie rządów 1966 r. – orędzie biskupów polskich
przez Władysława Gomułkę do biskupów niemieckich

Podejmij temat z Czym był polski Październik? Jakie nadzieje z nim wiązano?

Odwrót od Października

Po wydarzeniach Października władzę w kraju w 1956 r. objął Władysław
Gomułka. Sprawował ją aż do 1970 r. i był najdłużej urzędującym I sekreta-
Znak – środowisko świeckich
działaczy katolickich związane rzem KC PZPR. Gomułka odszedł od polityki terroru i odsunął od władzy
z „Tygodnikiem Powszechnym” ludzi, którzy byli odpowiedzialni za ucisk i represje. Złagodził też ton pro-
i miesięcznikiem „Znak”. Starało się pagandy. Definitywnie zerwał z kolektywizacją. W 1957 r. przeprowadzono
zachować niezależność od władz. wybory do sejmu. W nowym parlamencie zasiadło kilku niezależnych po-
Jego członkowie popularyzowali słów reprezentujących środowisko Znak. Te pozytywne zmiany nie oznacza-
katolicką teologię i naukę społeczną.
W latach 1957–1976 w sejmie działało ły jednak demokratyzacji kraju. Gomułka nie dopuszczał głębszych reform
Koło Poselskie Znak (m.in. Stefan ustrojowych. Co więcej, szybko dokonał odwrotu od Października. W kraju
Kisielewski, Stanisław Stomma, zaostrzono cenzurę. Zaczęto represjonować środowiska inteligenckie, które
Tadeusz Mazowiecki). kwestionowały autorytet PZPR. Już w 1957 r. zamknięto tygodnik „Po Pro-
List 34 – list otwarty skierowany stu”. Szykanowano niezależnych dziennikarzy i członków Klubu Krzywego
do władz. Jego sygnatariusze Koła, aż wreszcie w 1962 r. sam klub zlikwidowano. Z partii wyrzucono wie-
żądali przestrzegania swobód lu liberalnych działaczy. Równolegle do tych działań Gomułka wzmacniał
zagwarantowanych w konstytucji PRL, kontrolę nad społeczeństwem. Służba Bezpieczeństwa aktywnie inwigilowała,
w szczególności prawa do krytyki czyli szpiegowała, środowisko akademickie i Kościół.
i nieskrępowanej dyskusji. List
podpisali między innymi pisarze: Antoni Ograniczanie działalności kulturalnej spotkało się ze sprzeciwem twór-
Słonimski, Melchior Wańkowicz, Maria ców. W 1964 r. 34 pisarzy i artystów wystosowało List 34. Inicjatywa ta była
Dąbrowska i Paweł Jasienica. pierwszym protestem inteligencji przeciwko polityce kulturalnej władz.

Spór z Kościołem

Ciekawe! Krótko po wydarzeniach Października Władysław Gomułka zaostrzył po-
Przykładem walki z Kościołem było za- litykę wobec Kościoła. Ze szkół usuwano symbole religijne. Nie wydawano
aresztowanie przez funkcjonariuszy SB zezwoleń na budowę nowych świątyń. Likwidowano seminaria duchowne.
kopii obrazu Matki Bożej Częstochow- W 1961 r. ostatecznie usunięto religię ze szkół. Odtąd nauczano jej w przy-
skiej. W związku z obchodami Milenium kościelnych salkach parafialnych. Polityka władz wywołała liczne protesty
Chrztu Polski przenoszono ją od para- społeczne. W 1960 r. mieszkańcy Nowej Huty zaprotestowali przeciwko pró-
fii do parafii. Przechwyconą kopię SB
uwięziła na Jasnej Górze. Pod klaszto- bie usunięcia krzyża z placu przewidzianego pod budowę kościoła. W tym
rem postawiono milicjantów, którzy pil- samym roku do demonstracji doszło w Zielonej Górze (przeciwko likwidacji
nowali, by nie została wywieziona. Domu Katolickiego) i Gliwicach (w obronie krzyża).

168