Page 175 - historia 8

Marzec 1968 „Komandosi” – grupa lewicowej
młodzieży z Uniwersytetu
W 1968 r., w czasie trwania kampanii antysemickiej, wybuchł najpoważniej- Warszawskiego. Pojawiali się nagle
szy bunt społeczny od 1956 r. Jego przyczyną stało się zakazanie przez władze na uczelnianych zebraniach i inicjowali
wystawiania Dziadów Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka dyskusje na tematy kontrowersyjne
(dwa miesiące po premierze). Spektaklowi zarzucono antysowiecką wymowę. dla partii (stąd nazwa). „Komandosi”
Po ostatnim przedstawieniu 30 stycznia 1968 r. studenci warszawskich uczelni podzielali poglądy rewizjonistów.
zorganizowali protest przeciwko cenzurze. Milicja zatrzymała kilkadziesiąt Domagali się wolności słowa
i demokratyzacji kraju. Do grupy
osób, w tym młodych ludzi ze środowiska „komandosów”. W kolejnych „komandosów” należeli między innymi
tygodniach studenci zebrali podpisy przeciwko zdjęciu Dziadów z afisza. Ich Adam Michnik, Jan Lityński, Teresa
akcję poparł warszawski oddział Związku Literatów Polskich. Eskalacja na- Bogucka i Henryk Szlajfer.
pięcia nastąpiła w marcu. Dwaj uczestnicy styczniowego protestu – Adam Zmotoryzowane Odwody Milicji
Michnik i Henryk Szlajfer – zostali wyrzuceni z UW. Dnia 8 marca 1968 r. Obywatelskiej (ZOMO) – formacja
w obronie kolegów studenci zorganizowali wiec na dziedzińcu uczelni. Do- powołana w 1956 r. i używana głównie
magali się zaprzestania represji i przestrzegania praw obywatelskich zapisa- do rozpędzania demonstracji.
nych w konstytucji. Protest został brutalnie stłumiony przez oddziały milicji,
ZOMO i formacje złożone z robotników. Trzy dni później milicjanci roz-
pędzili demonstrację studencką zorganizowaną pod gmachem KC PZPR.
Do wystąpień doszło w innych miastach, m.in. w Gdańsku, Krakowie, Łodzi,
Poznaniu, Gliwicach i Katowicach. Milicja użyła siły wobec demonstrantów.
Zatrzymano ponad 2500 osób. Wiele z nich uwięziono.
Marzec 1968 stanowił nie tylko wyraz buntu studentów przeciw ogra-
niczeniom w sferze wolności słowa. Jego przyczyny były bardziej złożone.
Oprócz studentów na ulice tłumnie wyszli również uczniowie szkół średnich
i młodzi robotnicy z mniejszych miast. Byli oni sfrustrowani rzeczywistością
PRL i brakiem perspektyw. Władze zignorowały jednak prawdziwe przyczy- Zamieszki przed Biblioteką
ny protestów. Winą za nie obarczyły rewizjonistów i Żydów. Bunt młodzieży Uniwersytetu Warszawskiego
został przez nie wykorzystany do nasilenia czystki w partii. 8 marca 1968 r.

Jacek Kuroń (1934–2004) Adam Michnik (ur. 1946 r.)

– działacz opozycji w PRL. – działacz opozycji w PRL, hi-
Jego ojciec należał przed woj- storyk, publicysta. Wywodził się
ną do PPS. W latach 50. Kuroń z rodziny żydowskiej o trady-
działał w komunistycznym ruchu cjach komunistycznych. Był wy-
młodzieżowym i harcerstwie. chowankiem Kuronia w komuni-
Wstąpił do PZPR. W latach 60. stycznej organizacji harcerskiej.
XX w. był współautorem Listu Jako student UW przewodził
otwartego do partii. W 1968 r. „komandosom”. W 1968 r. został
wziął udział w protestach mar- usunięty z uczelni za poinfor-
cowych. Wielokrotnie więziony (w sumie spędził w wię- mowanie zachodnich fotoreporterów o manifestacji
zieniach 9 lat). W latach 70. XX w. współtworzył Komitet przeciwko zdjęciu Dziadów z afisza. W latach 70. XX w.
Obrony Robotników. Wstąpił do Solidarności. W 1989 r. należał do Komitetu Obrony Robotników. Działał w So-
uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu. W III RP był lidarności. Kilka razy więziony. Uczestnik obrad Okrą-
ministrem pracy i polityki społecznej. głego Stołu. Redaktor naczelny „Gazety Wyborczej”.

173