Page 174 - historia 8

5.2 Protesty marcowe i Grudzień 1970

NOWOŻYTNOŚĆ WSPÓŁCZESNOŚĆ
XX XXI
wieki
marzec 1968 r. – protesty studenckie grudzień 1970 r. – wystąpienia
w Warszawie i innych miastach Polski robotnicze na Wybrzeżu

Podejmij temat z Scharakteryzuj politykę Władysława Gomułki po Październiku.

Rewizjoniści w PZPR i kampania antysemicka w partii

Od lat 60. XX w. Władysław Gomułka stopniowo ograniczał swobody po-
lityczne. Zlikwidowano Klub Krzywego Koła. Szykanowano sygnatariuszy
List otwarty do partii – list Listu 34. Niemniej jednak w PZPR istniał silny nurt tzw. rewizjonistów.
autorstwa pracowników UW Karola Należeli do niego głównie intelektualiści i działacze o lewicowych poglądach
Modzelewskiego i Jacka Kuronia (często żydowskiego pochodzenia), m.in. profesor filozofii na Uniwersytecie
rozesłany do członków PZPR Warszawskim (w skrócie: UW) Leszek Kołakowski oraz doktoranci UW:
w 1965 r. Autorzy zarzucali w nim partii
sprzeniewierzenie się ideałom Karola Karol Modzelewski i Jacek Kuroń. Rewizjoniści domagali się powrotu
Marksa. Postulowali ograniczenie do ideałów Października i demokratyzacji ustroju. W 1964 r. Modzelewski
partyjnej biurokracji i zwiększenie i Kuroń napisali List otwarty do partii, w którym zarzucili PZPR odejście
udziału robotników w sprawowaniu od socjalizmu. Dwa lata później Kołakowski publicznie skrytykował ograni-
władzy (poprzez stworzenie systemu czanie wolności słowa w Polsce. Władze surowo potraktowały wewnątrzpar-
rad robotniczych).
tyjną krytykę. Kołakowski, Modzelewski i Kuroń zostali usunięci z partii.
„Partyzanci” – nieformalna Modzelewskiego i Kuronia aresztowano i skazano na więzienie.
grupa działaczy PZPR kierowana Władysław Gomułka – mocno wyczulony na krytykę ze strony inteligencji
przez ministra spraw wewnętrznych – postanowił zrobić krok dalej i pozbyć się z PZPR oraz instytucji państwo-
Mieczysława Moczara. Skupiała
kombatantów, głównie z Armii wych działaczy kontestujących jego politykę. W tym celu rozpętał napastliwą
Ludowej, stąd nazwa. „Partyzanci” kampanię antysemicką. Podsycali ją partyjni „partyzanci”. Hasła an-
sprzeciwiali się liberalizacji ustroju. tysemickie padły w PZPR na podatny grunt. W partii działacze pochodzenia
Głosili hasła narodowe i patriotyczne. żydowskiego mieli duże wpływy i stanowili konkurencję do awansów i stano-
W walce o wpływy w PZPR wisk. Silne było też przekonanie o odpowiedzialności Żydów za stalinowski
wykorzystywali hasła antysemickie.
terror (w latach 40. i 50. osoby pochodzenia żydowskiego stanowiły znaczną
część funkcjonariuszy UB).
Pretekstem do rozpoczęcia kampanii antysemickiej stał się wybuch woj-
Ciekawe! ny sześciodniowej. Po ataku Izraela (sojusznika USA) na kraje arabskie (po-
Wśród emigrantów znalazło się wielu pierane przez ZSRS) w 1967 r. Gomułka oskarżył polskich Żydów o zdradę
uczonych i twórców zasłużonych dla pol- i wspieranie wrogów socjalizmu. W aparacie władzy przeprowadzono czyst-
skiej kultury (m.in. Leszek Kołakowski, re- kę. Osoby o żydowskim pochodzeniu lub podejrzewane o sympatię do Izraela
żyser Aleksander Ford czy pisarz Henryk
Grynberg). Wyjechała też spora grupa usuwano z partii, urzędów, wojska, sądów i uczelni. Część zmuszono do emi-
działaczy, którzy odpowiadali za zbrod- gracji. Do 1969 r. z kraju wyjechało ponad 13 tysięcy Żydów. Ofiarami czyst-
nie w czasach stalinowskich. ki byli nie tylko Żydzi, ale również rewizjoniści, których wpływy się osłabiły.

172