Page 69 - polski 7 cz 1

2. Skrócone w tekście nazwy instytucji to tzw. skrótowce. Przeczytaj poniższe Skrótowce są to jednostki językowe
informacje i ustal, do jakich rodzajów skrótowców należą te użyte przez utworzone z kilkuwyrazowych nazw
rozmówców. instytucji, przedsiębiorstw, urzędów,
organizacji itp. przez odcięcie pewnych
Rozróżnia się cztery zasadnicze typy skrótowców: składników całej nazwy.

Literowce Grupowce
(skrótowce literowe) (sylabowce)
– złożone z pierwszych liter wyrazów – składają się na ogół z pierwszych sylab
tworzących oficjalną, rozwiniętą nazwę; pozostałych po odcięciu części wyrazów
litery te wymawiamy osobno, np. pełnej nazwy, np.
PKO [wym. pe-ka-o] – Polska Kasa Polfa – Polska Farmacja;
Oszczędności; Rafako [wym. rafako] – Raciborska
NBP [wym. en-be-pe] – Narodowy Bank Fabryka Kotłów.
Polski.
Głoskowce Skrótowce mieszane
(skrótowce głoskowe) – mają strukturę niejednorodną, np.
– złożone z pierwszych liter nazwy 1. literowo-głoskową, np.
rozwiniętej, wymawianych łącznie, jako CBOS [wym. ce-bos] – Centrum Badania
suma głosek, np. Opinii Społecznej;
GOPR [wym. gopr] – Górskie Ochotnicze 2. literowo-grupową, np.
Pogotowie Ratunkowe; PZKosz [wym. pe-zet-kosz] – Polski
PESEL [wym. pesel] – Powszechny Związek Koszykówki; Korzystając z internetu, spróbuj odna-
Elektroniczny System Ewidencji Ludności; 3. głoskowo-grupową, np. leźć logo wybranej organizacji lub insty-
NIP [wym. nip] – Numer Identyfikacji Polmos [wym. pol-mos] – Polski Monopol tucji, których skróty pojawiły się w tabeli
Podatkowej. Spirytusowy.
w zadaniu 2.
3. Rozwiń i nazwij podane skrótowce. Zwróć uwagę na ich wymowę i sposób
utworzenia.

PZKol [wym. pe-zet-kol] KUL [wym. kul] OBOP [wym. obop]

Więcej o języku

Jak akcentować i odmieniać skrótowce?

W mianowniku większość skrótowców akcentuj podobnie jak inne wyrazy polskie, tzn. na drugiej sylabie od końca.
Na ostatnią sylabę pada akcent skrótowców literowych, np. ONZ [wym. o-en-zet] oraz mieszanych: literowo-gru-
powych, np. PZKosz [wym. pe-zet-kosz] i literowo-głoskowych, np. SGPiS [wym. es-gie-pis], ale nowsze skrótowce
literowo-głoskowe akcentowane są na drugiej sylabie od końca, np. CBOS [wym. cebos].
Jedynym grupowcem akcentowanym na ostatniej sylabie jest Pafawag [wym. pafawag]. Powyższa zasada obo-
wiązuje również w odniesieniu do form biernikowych skrótowców równych mianownikowi. W pozostałych przypad-
kach zależnych wszystkie skrótowce akcentuj na przedostatniej sylabie.
Skrótowce zakończone w wymowie na spółgłoskę (WOPR, NOT, OBOP) odmieniają się jak rzeczowniki męskie
nieżywotne – o WOPR-ze jak o torze, NOT-u, OBOP-u jak płotu.
Skrótowce zakończone w wymowie na -e, -i, -o, -u (PKP, WSI, MPO, PZU) oraz akcentowane -a (PTTK) są nieod-
mienne.
Skrótowce zakończone w wymowie na -a nieakcentowane odmieniają się jak rzeczowniki żeńskie, np.: Desa, Polfa
– Desy, Polfy.

67