Page 156 - polski 8 cz2

8.1 Stamtąd czerpali artyści (streszczenie, esej)

Podejmij temat z Przypomnijcie z lekcji historii przykłady budowli charakterystycznych dla
starożytnej Grecji i starożytnego Rzymu.

Obejrzyj zdjęcia Partenonu i Forum Ro-
manum, wskaż te elementy starożyt-
nych budowli, które pojawiają się w ar- Partenon, czyli świątynia poświęcona Forum Romanum (Rynek Rzymski), czyli
chitekturze późniejszych epok, również Atenie na Akropolu w stolicy Grecji, główny religijny i towarzyski ośrodek
współcześnie. Atenach starożytnego Rzymu
z Podczas czytania tekstu Andrzeja Osęki zwróć uwagę na przykłady
wpływu kultury okolic Morza Śródziemnego (kultury śródziemnomorskiej)
na późniejszych architektów i twórców.

Andrzej Osęka

Nasz krąg śródziemnomorski

Określenie to wydaje się pretensjonalnym banałem, póki się nad nim bliżej
1
nie zastanowimy: „należymy do kręgu kultury śródziemnomorskiej”. Od razu
pojawiają się wątpliwości: inne jest przecież nasze niebo, ołowianoszare. Nad
Wisłą nie ma cyprysów, cytryna tu nie dojrzewa. [...]
Nasze aspiracje do śródziemnomorskości ostudzi ktoś czasem, przypo-
minając, jak zimne są wody Bałtyku. Na co ktoś inny wskazać może rzecz
Andrzej Osęka (1932–2021) – krytyk
sztuki i publicysta. Związany z klimatem, z roślinnością niemającą już nic wspólnego: pierwszą lepszą ko-
2
m.in. z „Przeglądem Kulturalnym”. lumnę przed klasycystycznym pałacem, kościołem, dworkiem szlacheckim
lub przed jakimkolwiek innym bezstylowym nawet gmachem. Kolumna, ko-
1 pretensjonalny – świadczący o złym
3
guście, nienaturalny lumnada pozostały synonimami, symbolami stylu, kultury. W winietach pu-
blikacji kulturze poświęconych znajdziemy nieraz kolumnę jońską . Rysunek
4
2 klasycystyczny – nawiązujący do wzo-
rów kultury starożytnej jej jest najbardziej czytelny.
Wystarczy popatrzeć na europejską architekturę aż po wiek XIX, aby od-
3 winieta – ozdoba stosowana w drukar-
stwie, też: pasek tytułowy czasopisma naleźć tu w tysiącach budowli różnych epok „porządki” architektoniczne Gre-
ków i Rzymian: dorycki, joński, koryncki , [...] wraz z całym układem elemen-
5
4 kolumna jońska – kolumna wykonana
7
6
w stylu ukształtowanym w IV w. p.n.e. tów od bazy aż po architraw . [...] Była to podstawa edukacji we wszystkich
5 porządki: dorycki, joński, koryncki– sty- szkołach architektonicznych, poczynając od renesansu, nie tylko w Rzymie,

le architektoniczne lecz i Madrycie, Londynie, Paryżu, Berlinie, Warszawie, Petersburgu.
154