Page 66 - polski 8 cz2

7. Napisz opowiadanie, w którym wydarzenia opisane w balladzie
przedstawisz bez niedomówień i w porządku chronologicznym.

8. Wskaż w balladzie Maliny wyraz, na podstawie którego można określić
ogólnie miejsce akcji utworu. A co można powiedzieć o czasie wydarzeń?
9. Przypomnij sobie balladę Adama Mickiewicza poznaną w klasie 7 i określ,
w jaki sposób scharakteryzowano w niej czas i miejsce zdarzeń.
10. Przytocz trzy nazwy, dzięki którym dokładnie określisz miejsce np. swojego
urodzenia, zamieszkania lub nauki szkolnej.

Nazwy miejscowe (z łaciny – ojkonimy) należą do nazw własnych. Są to nazwy
osad, miast, wsi. Czasem zalicza się też do nich nazwy własne geograficzne. Wśród
polskich nazw miejscowych wyróżnia się m.in.:
a) nazwy topograficzne – wskazują na cechy miejsca, w którym powstała osada,
np.: Nadole (położona na dole), Podgórze (pod górą), Zawodzie (za wodą), Dąbie
(w pobliżu rosły dęby);
Przypomnij, jakie jest pochodzenie okre-
ślenia tytułowej bohaterki ballady Ada- b) nazwy dzierżawcze – powstałe od imion właścicieli lub ważnych mieszkańców
ma Mickiewicza Świtezianka. osad, np.: Bartków (od Bartka), Staszów (od Stacha lub Staszka), Warszawa
(od Warsza), Częstochowa (od Częstocha), Wrocław (od Warcisława), Janów
(od Jana);
c) nazwy rodowe – wywodzą się od przezwisk lub przydomków herbowych
właścicieli wsi, np.: Bolesty, Sokoły, Czajki;
d) nazwy służebne – oznaczały pierwotnie ludzi, którzy wykonywali jakieś prace
na rzecz panującego, np.: Złotniki (wykonujący przedmioty ze złota), Grotniki
(wytwarzający groty), Szczytniki (wykonujący szczyty, tj. tarcze), Psary (opiekujący
się psami); nazwy te oznaczały również osady zamieszkane przez określonych
rzemieślników, np.: Kowale, Piekary;
e) nazwy patronimiczne (odojcowskie) – pierwotnie oznaczały potomków lub
poddanych człowieka, do którego należała osada, np.: Piotrowie (potomkowie
lub poddani Piotra), Iwanowie (Iwana), Trojanowice (Trojana).
W niektórych przypadkach trudno jednoznacznie zakwalifikować nazwę
do odpowiedniej kategorii, potrzeba do tego szczegółowej wiedzy historycznej.

11. Do jakiej grupy zaliczysz poniższe nazwy? Podaj wyrazy podstawowe,
od których je utworzono.

Zagórze Dąbrowa Owczary

Kobylec Sędzimirowice Henryków

Adamowice Szewce Nowiny

64