Page 61 - wos 8

• Prawo składania petycji, wniosków i skarg
Jest to prawo składania petycji, wniosków i skarg w interesie własnym lub
innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji
i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi zadaniami z zakresu ad-
ministracji publicznej. Tryb ich rozpatrywania określają odrębne przepisy.

Prawa i wolności ekonomiczne, socjalne i kulturalne
Prawa zaliczane do tej grupy związane są przede wszystkim z działalnością go- Każdy ma prawo do pracy.
Gdy dana osoba – nie z własnej
spodarczą, naukową i kulturalną człowieka, a także ze zdrowiem i materialną winy – pozostaje bez pracy,
stroną jego życia. Obligują one państwo, aby w swojej polityce uwzględniało ma prawo do zabezpieczenia
prawa pracowników, pomoc osobom znajdującym się w trudnej sytuacji ży- socjalnego. Państwo zobowiązane
ciowej oraz umożliwiało obywatelom dostęp do edukacji, dóbr kultury. Praw jest też do pomocy w poszukiwaniu
zatrudnienia.
tych dotyczą art. 64.–76. Konstytucji RP. Spora grupa zapisów to właściwie
deklaracje (postulaty), które uzależnione są od możliwości finansowych, orga-
nizacyjnych państwa (np. prawo do pracy).
• Prawo do własności i dziedziczenia
Każdy ma prawo do posiadania majątku (rzeczy, pieniędzy, nieruchomo-
ści). Własność podlega ochronie prawnej. W wyjątkowych sytuacjach prawo
to może być ograniczone, gdy np. korzystanie z niego koliduje z ważnym
interesem społecznym. Wówczas obywatel ma prawo do odszkodowania za
wywłaszczone mienie.
• Wolność wyboru i wykonywania zawodu
Każdy ma prawo do swobodnego wyboru zawodu i miejsca pracy, a tak-
że prawo do minimalnego wynagrodzenia określonego odpowiednią ustawą.
Zakazane jest stałe zatrudnianie dzieci poniżej 15. roku życia.
• Prawo do pracy
Jest to prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy czym
w razie braku pracy państwo zobligowane jest dołożyć starań do zwalczania
bezrobocia. Prawo to uwzględnia także możliwość odpoczynku (dni wolnych
od pracy).
• Prawo do opieki społecznej
W sytuacji niezdolności do pracy ze względu na chorobę, inwalidztwo,
po osiągnięciu wieku emerytalnego lub gdy z innych powodów (nie z własnej
woli) osoba pozostaje bez pracy, ma prawo do zabezpieczenia socjalnego.
• Prawo do ochrony zdrowia
W myśl tego prawa obywatelom państwa zapewnia się równy dostęp
do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.
• Prawo do nauki
Jest to prawo, które każdemu zapewnia dostęp do bezpłatnej edukacji
Każdy ma prawo do bezpłatnej
w szkołach publicznych. Rodzice mają przy tym możliwość wyboru szkoły in- edukacji, przy czym nauka
nej niż publiczna, a także prawo do zakładania szkół niepublicznych, co okre- do 18. roku życia jest w Polsce
śla odpowiednia ustawa. obowiązkowa.

59