Page 60 - wos 8
P. 60
W Konstytucji RP w art. 42. mowa jest także o odpowiedzialności kar-
nej. Podlega jej osoba dopuszczająca się czynu zabronionego przez prawo
w chwili jego popełnienia. Do czasu prawomocnego wyroku sądu ma ona
prawo do obrony i domniemania niewinności. Tego uprawnienia nie moż-
na ograniczyć nawet w czasie stanu wojennego i stanu wyjątkowego. Z kolei
w art. 51. możemy przeczytać o zakazie ujawniania przez władze publiczne
informacji dotyczących danej osoby. Każdy ma też prawo dostępu do doty-
czących go dokumentów lub zbiorów danych i może żądać sprostowania lub
usunięcia nieprawdziwych informacji.
Prawa i wolności polityczne
Prawa i wolności polityczne zostały unormowane w art. 57.–63. Konstytu-
cji RP. Niektóre z nich znalazły swoje odzwierciedlenie także w przepisach
ustawowych. Gwarantują one jednostce wpływ na życie polityczne. Umoż-
liwiają aktywny udział w zarządzaniu państwem, a także w wyborze władz
i wywieraniu na nie wpływu. Duża część praw tej kategorii przysługuje do-
piero po uzyskaniu pełnoletności.
• Wolność zgromadzania się
Wolność zgromadzania się polega na możliwości organizowania po-
Wolność zgromadzeń może być
ograniczona np. w przypadku kojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Wolność ta może podlegać
naruszenia porządku publicznego. ograniczeniom ustawowym, takim jak bezpieczeństwo państwowe, porządek
publiczny, ochrona zdrowia, prawa i wolności innych osób itd.
• Wolność zrzeszania się
Wolność zrzeszania się obejmuje wolność tworzenia zrzeszeń i przynależ-
ności do nich. Zakazane są jednak zrzeszenia, których cel lub działalność są
sprzeczne z Konstytucją lub ustawą. Przykładami zrzeszeń są partie politycz-
ne, fundacje, stowarzyszenia, związki zawodowe, organizacje pracodawców,
samorządy zawodowe, związki wyznaniowe, spółdzielnie.
• Prawo dostępu do służby publicznej
Jest to prawo dostępu obywateli polskich do służby publicznej na jednako-
wych dla wszystkich zasadach. Ustawy precyzują, kto pełni służbę publiczną.
Prawo do informacji to prawo Są to m.in. pracownicy służby cywilnej, urzędów państwowych, instytucji sa-
dostępu do dokumentów oraz morządowych, służby zagranicznej, sądów i prokuratury.
możliwość uczestniczenia • Prawo do informacji
w posiedzeniach organów
władzy wyłonionych w wyborach Jest to prawo obywateli do uzyskiwania informacji o działalności organów
powszechnych. władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, w tym organów
samorządu gospodarczego i zawodowego.
Ubezwłasnowolnienie –
pozbawienie lub ograniczenie • Prawo do udziału w wyborach i w referendum
możliwości samodzielnego Obejmuje ono prawo do udziału w powszechnym głosowaniu w ważnej
podejmowania decyzji przez sprawie państwa, regionu, gminy (referendum) oraz prawo wybierania pre-
daną osobę ze względu np. na: zydenta, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu teryto-
chorobę psychiczną, upośledzenie
umysłowe, niepełnosprawność rialnego. Prawo to nie przysługuje jednak osobom, które decyzją sądu zostały
spowodowaną podeszłym wiekiem. ubezwłasnowolnione lub ukarane pozbawieniem praw publicznych.
58
