Page 130 - biologia 7

Znaczenie szczepień pierwszy kontakt ponowny kontakt
organizmu organizmu z patogenem
Pierwszy kontakt organizmu z danym patogenem najczę- lub szczepienie
ściej prowadzi do zachorowania. Dzięki rozwojowi odpor-
ności swoistej i komórkom pamięci kolejny atak patogenu kolejna reakcja układu
wyzwala szybszą reakcję ze strony układu odpornościo- poziom przeciwciał odpowiedź układu odpornościowego
jest szybsza, a poziom
wego. Umożliwia to skuteczniejsze zwalczenie infekcji. odpornościowego przeciwciał wyższy
Zjawisko to jest wykorzystywane podczas szczepień.
Najczęściej szczepionki zawierają osłabione patogeny. Są
przygotowane tak, by pobudzić układ odpornościowy, nie czas
wywołując choroby. Szczepionki są podawane zdrowym
5.7 Dzięki szczepieniom komórki pamięci szybko
pacjentom, którzy nie zetknęli się z danym patogenem. rozpoznają patogen. Od razu aktywują układ odpornościowy
W wyniku szczepienia w organizmie pojawiają się prze- do wytwarzania dużej liczby przeciwciał. Pozwala to
ciwciała, zwalczające dany patogen, a także komórki, któ- na skuteczne zwalczanie infekcji
re pamiętają intruza i potrafi ą go zidentyfi kować (il. 5.7).
Zdolność patogenów do szybkiego namnażania i rozprzestrzeniania się oraz złe warunki sanitarne sprzyjają roz-
wojowi masowych zachorowań, czyli epidemii. Dawniej często zbierały one śmiertelne żniwo. Obecnie wprowadze-
nie szczepień, w połączeniu z poprawą warunków bytowych, istotnie ograniczyło częstość występowania groźnych
chorób. W zależności od przepisów obowiązujących w danym kraju niektóre szczepienia są obowiązkowe, a inne – je-
dynie zalecane. W Polsce te obowiązkowe są bezpłatne. Wykonuje się je zgodnie z kalendarzem szczepień od narodzin
dziecka do jego pełnoletniości (il. 5.8).

Krztusiec (koklusz) jest wywoływany przez bakterię Błonica (dyfteryt) to bakteryjna choroba zakaźna
– pałeczki krztuśca, których toksyny uszkadzają o ciężkim przebiegu. Wywołujący ją maczugowiec
m.in. układy oddechowy i nerwowy. Powoduje to błonicy atakuje głównie układ oddechowy,
uporczywy kaszel, duszności, bezdech i drgawki. ale wydzielane przez niego toksyny mogą trwale
Choroba jest najgroźniejsza dla niemowląt (może uszkodzić wiele narządów wewnętrznych, m.in. serce,
prowadzić do powikłań, a nawet do śmierci). nerki i wątrobę.

5.8 Zgodnie z kalendarzem szczepień w pierwszych dniach życia dziecko jest szczepione przeciwko gruźlicy i wirusowemu
zapaleniu wątroby typu B, a w 1 roku życia m.in. przeciwko błonicy i krztuścowi.

Sposoby nabywania odporności
Rozwój odporności na skutek pobudzenia układu odpornościowego i wytworzenia przeciwciał oraz komórek pamięci
w wyniku kontaktu z patogenem lub podania szczepionki jest określany jako odporność czynna.
Odporność bierna powstaje dzięki dostarczeniu do organizmu gotowych przeciwciał wytworzonych w innym
organizmie. Przykładem odporności biernej jest uzyskanie przez dziecko karmione mlekiem matki przeciwciał wy-
tworzonych w jej organizmie.

128

06.12.2022 16:41:16
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 128 06.12.2022 16:41:16
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 128