Page 16 - biologia 7
P. 16

Jakie części wyróżnia się w szkielecie człowieka?                                                                                                                                                   Szkielet kończyn i obręczy

        W organizmie człowieka wyróżnia się szkielet osiowy i szkielet kończyn i obręczy. Szkielet osiowy tworzą: kręgosłup,       Budowa kręgosłupa
        czaszka i klatka piersiowa. Kręgosłup, znajdujący się w grzbietowej części ciała, stanowi jego główną oś. Podpiera on      Kręgosłup człowieka jest zbudowany z 33 lub 34 kręgów ułożonych kolejno                   obojczyk
                                                                                                                                   nad sobą. Ich otwory tworzą kanał, w którym znajduje się rdzeń kręgowy –
        czaszkę, a także łączy się ze szkieletem kończyn górnych – za pomocą kości, które nazywa się obręczą barkową               element układu nerwowego.                                                                             obręcz barkowa
        – i ze szkieletem kończyn dolnych, za pomocą kości określanych jako obręcz miedniczna.                                                                                                                               łopatka
                                                                                                                                   Trzony kręgów są      Wyróżnia się
        Szkielet osiowy                                                                                                            połączone za pomocą    5 odcinków
        Czaszka składa się z mózgoczaszki, która chroni mózg, oraz trzewio-                                                        dysków zbudowanych    kręgosłupa:                                                         kość
                                                                                                                                                                                                                             ramienna
                                                                                                       kości
        czaszki, która stanowi rusztowanie twarzy i osłania początkowe                                 kości                       z tkanki chrzęstnej.
                                                                                                                                   Odgrywają one ważną
                                                                                                       obręczy barkowej
        elementy układów pokarmowego i oddechowego, np. jamę nosową                                    obręczy barkowej            rolę, ponieważ amortyzują   odcinek
                                                                                                                                                              szyjny
        i język. Kości trzewioczaszki stanowią także oparcie dla zębów.   czaszka                                                  drgania powstające      (7 kręgów)
                                                                                                                                   np. podczas biegania
        Do kości mózgoczaszki  kość ciemieniowa                                                                                    czy skoków. W ten                                                                         kość
        należą:                                     kość                                                                           sposób chronią czaszkę                                                                    promieniowa
        kość czołowa, dwie                          czołowa                                                                        i znajdujący się w niej mózg
        kości skroniowe, dwie                                                                                                      przed uszkodzeniem.                                                                       kość
        kości ciemieniowe,                                                                                                                                                                                                   łokciowa
        kość potyliczna, kość
        klinowa, kość sitowa                         kość                                                                            kręg                   odcinek                                                          kości
                                                                                                                                                           piersiowy
                                                     sitowa              mostek                                                                           (12 kręgów)             kifoza –                                   nadgarstka
                                                     kość                                                                                                                         wygięcie                                   kości
                                                                                                                                                                                  w stronę
                                                     klinowa          klatka piersiowa                                                                                            pleców                                     śródręcza
                      kość potyliczna     kość skroniowa                żebra                                kręgosłup               wyrostki       dysk                                                                     paliczki

        Do kości trzewioczaszki                      kość                                                                                                                                                                    obręcz miedniczna:
        należą:                                      nosowa                                                       kości kończyny górnej              łuk                                                                     kość miedniczna –
        dwie kości jarzmowe,                         kość                                                                                                                                                                    powstała
        dwie kości nosowe, dwie                      jarzmowa                                                                                                                                                                z połączenia
        kości szczęki, żuchwa                                                                                                                               odcinek                                                          3 mniejszych kości
                                                     kość                                                                                                 lędźwiowy
                                                     szczęki                                                                                               (5 kręgów)
                                                                                                                                                                                        lordoza –                            kość
                                                                                                                                     otwór
                                                     żuchwa                                                                          kręgowy       trzon                                wygięcie                             biodrowa
                                                                                                                                                            odcinek                     w stronę
                                                                                                                                                                                        brzucha
                                                                                                                                       Pojedynczy kręg –    krzyżowy                                                         kość
                                                                                                                                                                                                                             łonowa
                                                                                                                                         widok od góry     (5 kręgów                                                                     kość miedniczna
                                                                                                                                                        krzyżowych –                                             kość
        Klatka piersiowa chroni serce, płuca i przełyk; w części tylnej łączy się                                                                         zrośniętych                                            udowa       kość
                                                                                                                                                                                                                             kulszowa
        z kręgosłupem za pomocą 12 kręgów piersiowych; przednią część klatki                           kości obręczy                                w 1 kość krzyżową)
        piersiowej stanowi mostek i 12 par żeber: 7 par żeber łączy się z mostkiem                     miednicznej                                                                                                           Kość miedniczna
        za pomocą chrząstki (są one określane jako żebra prawdziwe); 3 pary                                                                                                                                                  jest największą
        żeber rzekomych łączą się ze sobą i z ostatnim żebrem prawdziwym;                                                                           odcinek guziczny                                                         parzystą kością
                                                                                                                    kości kończyny dolnej                                                                        piszczelowa  powierzchni kości
                                                                                                                                                    (4 lub 5 kręgów guzicznych zrasta się
        2 pary żeber wolnych kończą się w jamie brzusznej.                                                                                          i tworzy kość guziczną, nazywaną                             kość        dorosłego człowieka.
                                                                                                                                                                                                                             Pośrodku zewnętrznej
                                                                                                                                                    także kością ogonową)
                                                                                                                                                                                                                             miednicznej,
                                                                                                                                                                                                                 kość
                                                                                                                                                                                                                             po obu stronach ciała,
                                                                                                                                                                                                                 strzałkowa
                                                                                                                                                                                                                             biodrowe. Należą one
                               Ciekawe!                                                                                                                                                                                      znajdują się stawy
                                                                                                                                                                                                                             do stawów kulistych
                               Kręgosłup noworodka jest wygięty w łuk                                                                                                                                            kości       i umożliwiają ruch nogi
                               w stronę pleców. Na skutek rozwoju fi zy-                                                                                                                                          stępu       w wielu kierunkach.
                                                                                                                                                                                                                             Oprócz kości
                               cznego dziecka, głównie siadania i chodze-                                                                                                                                                    miednicznej w skład
                               nia, powstają wygięcia do tyłu – w odcink-                                                                                                                                        kości       stawu biodrowego
                                                                                                                                                                                                                 śródstopia
                               ach piersiowym i krzyżowym, i do przodu                                                                                                                                                       wchodzi kość udowa –
                                                                                                                                                                                                                             najdłuższa kość
                               – w odcinkach szyjnym i lędźwiowym.                                                                     kości miednicy mężczyzny      kości miednicy kobiety                      paliczki    kończyny dolnej.
                                       14



   1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd   14                                                               06.12.2022   16:38:27
   1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd   14
                                                                                                              06.12.2022   16:38:27
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21