Page 113 - chemia_k8

Szereg homologiczny alkinów

Alkiny to węglowodory, które podobnie jak alkany i alkeny tworzą szereg W toku dalszej edukacji możesz spotkać
homologiczny. Nazwy alkinów możemy ułożyć na podstawie nazw alkanów, przykłady alkinów, których nazwy syste-
wymieniając końcówkę -an na końcówkę -yn. Do szeregu homologicznego matyczne mają końcówkę -an. Mimo to
alkinów z wiązaniem potrójnym przy pierwszym atomie węgla w łańcuchu nadal to będą węglowodory zawierają-
węglowodorowym należą: etyn, propyn, but-1-yn i pent-1-yn. Spójrzmy na ce jedno wiązanie potrójne pomiędzy
poniższą tabelę i umieszczone pod nią ważne zasady nazewnictwa. atomami węgla.

Wzór Wzór
Wzór półstrukturalny
sumaryczny sumaryczny Wzór strukturalny
i nazwa alkinu
i nazwa alkanu alkinu
C H 6 C H 2 H C C H CH CH
2
2
etan etyn
C H 8 C H 4 H
3
3
propan H C C C H CH C CH 3
propyn
H

C H 10 C H 6 1 H H 2 H H 1 CH C CH 2 CH 3
4
4
butan but-1-yn
H C C C C H H C C C C H
2 CH C C CH
H H H H 3 3
but-2-yn
C H 12 C H 8 1 H H H 2 H H H 1 CH C CH 2 CH 2 CH 3
5
5
pentan pent-1-yn
H C C C C C H H C C C C C H
2 CH C C CH CH
H H H H H H 3 2 3
pent-2-yn

Więcej na temat

Nazewnictwo alkinów
Na podstawie wzoru sumarycznego C H nie jesteśmy w stanie ustalić, czy mowa o pent-1-ynie czy pent-2-ynie.
8
5
Dopiero zapoznanie się ze wzorem półstrukturalnym rozwiąże ten problem.
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 —> kierunek numeracji łańcucha
CH 3 C C CH 2 CH 3 pent-2-yn CH C CH 2 CH 2 CH 3 pent-1-yn w przypadku obu związków

Zwróć uwagę, że dla nierozgałęzionych alkenów zawierających 5 atomów węgla w cząsteczce, przed końcówką
-yn podano numer atomu węgla, przy którym znajduje się wiązanie potrójne. Wybór kierunku numerowania ato-
mów węgla w łańcuchu jest prosty − należy postępować tak, żeby atom węgla, przy którym znajduje się wiązanie
potrójne, miał jak najniższy numer. Dlatego w obu przypadkach numerowaliśmy od strony lewej do prawej. Zauważ,
że dla etynu i propynu nie podaje się numeru 1 (ponieważ nie ma et-2-ynu i prop-2-ynu).

111

10.06.2021 11:49:41
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 111 10.06.2021 11:49:41
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 111