Page 104 - chemia_k8

Doświadczenie 19.

Badanie rozpuszczalności w wodzie wybranych alkanów

Sprzęt: probówki z korkiem, statyw na probówki, pipety Pasteura z podziałką
Odczynniki: benzyna ekstrakcyjna (mieszanina alkanów C7 do C9), nafta kosmetyczna (mieszanina alkanów C12 do C14),
woda zabarwiona tuszem do pieczątek

Wykonanie:
3
• Do dwóch probówek wlej po 2 cm wody zabarwionej
tuszem do pieczątek.
3
• Do pierwszej probówki dolej 1 cm benzyny ekstrakcyjnej.
Całość zamknij korkiem i dokładnie wstrząśnij.
• Czynności powtórz z naftą kosmetyczną.

Obserwacje: W obu przypadkach po wymieszaniu zawartość probówek rozdziela się na dwie warstwy. Dolna ciecz ma
intensywną barwę tuszu do pieczątek, a górna jest bezbarwna.

Wnioski: Benzyna ekstrakcyjna i nafta kosmetyczna nie rozpuszczają się w wodzie. Mieszaniny alkanów mają
mniejszą gęstość od wody, więc wypływają na jej powierzchnię.

Rozpuszczalność alkanów
Informację o rozpuszczalności danej substancji znajdujemy zazwyczaj w kar-
tach charakterystyk w sekcji numer 9 pod nazwą: właściwości fi zyczne i che-
miczne. Związek jest dobrze rozpuszczalny w rozpuszczalniku, do którego jest
podobny budową wewnętrzną. W tym przypadku powinniśmy się kierować
zasadą „podobne rozpuszcza się w podobnym”. Zgodnie z tym założeniem
Ciekawe!
związki polarne (pisaliśmy o nich w podręczniku dla klasy siódmej, w dzia-
le 6 – Woda i roztwory wodne) dobrze rozpuszczają się w rozpuszczalnikach
polarnych, a bardzo słabo – w rozpuszczalnikach niepolarnych. Większość
związków organicznych ma budowę niepolarną, czyli rozpuszcza się w związ-
kach o podobnej budowie − w związkach niepolarnych. Alkany, jak wykazało
doświadczenie 19., nie rozpuszczają się w wodzie, gdyż mają inną budowę,
Alkany są stosunkowo mało reaktyw- ale bardzo dobrze będą się rozpuszczać w rozpuszczalnikach pochodzenia
nymi związkami i dlatego nazywano organicznego. Przykładami takich rozpuszczalników są m.in. benzyna, nafta
je kiedyś parafi nami (łac. parum affi - kosmetyczna czy rozpuszczalniki do farb. Wiedza dotycząca rozpuszczalności
nis oznacza ‘obojętny, mało aktywny’). w różnych rozpuszczalnikach przydaje się np. w sytuacji, gdy zabrudzimy
Obecnie parafi nami nazywa się mie-
szaniny stałych alkanów, zawierających sobie ubranie daną substancją i chcemy pozbyć się plamy. Wystarczy wtedy
od 16 do 48 atomów węgla w cząstecz- zastosować odpowiedni rozpuszczalnik, nie zapominając o zachowaniu reguł
ce, które wykorzystuje się np. do wyrobu bezpieczeństwa. Można o nich przeczytać w odpowiedniej sekcji kart charak-
świec. terystyk odczynnika.

102

10.06.2021 11:49:25
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 102 10.06.2021 11:49:25
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 102